Redactie
Gesprekken over vrede betekenen niet dat het einde van de oorlog in Oekraïne in zicht is, zeggen experts. Niemand weet wat Vladimir Poetin en Donald Trump bereid zijn te accepteren. “En áls het heel snel gaat, kan dat een slecht teken zijn voor Oekraïne.”
Na het telefoongesprek tussen Poetin en Trump en de bijeenkomst van de buitenlandministers in Riyad lijkt het vredesproces rond Oekraïne in volle gang. Maar dit is wat in de diplomatie talks about talks (gesprekken over gesprekken) wordt genoemd, nuanceert de internationale vredesbemiddelaar Fleur Ravensbergen. Ze noemt de term vredesonderhandelingen “voorbarig”.
Ook Oekraïne-expert Julia Soldatiuk-Westerveld spreekt op dit moment liever van “pre-onderhandelingen”. Volgens haar gaat het ook over meer dan oorlog en vrede alleen. Zo heeft Trump strategische belangen in andere delen van de wereld en is hij daarom geïnteresseerd om zo snel mogelijk tot een staakt-het-vuren te komen en mogelijk zijn militaire aanwezigheid in Europa te verminderen.
Toch sluiten de experts niet uit dat het vanaf hier snel gaat. Soldatiuk-Westerveld verwacht in elk geval nog veel activiteit op het diplomatieke toneel in de komende weken. Trump zal volgens haar willen handelen als een zakenman die snel een voorstel voor een deal op tafel legt.
Maar als hij die niet kan afdwingen, zal dat het tempo vertragen. Dan gaat het van een “zakendeal” naar een “klassiek vredesproces”, denkt Soldatiuk-Westerveld. “En de totstandkoming van een volledig vredesakkoord kan jaren duren.”
Niet Poetin, maar Trump is de grootste onzekere factor
Ook Ruslandexpert Kaspar Pucek ziet voldoende redenen waarom het proces nog lang kan voortslepen. Dat heeft volgens hem te maken met de aard van de hoofdrolspelers: Poetin en Trump zijn elk op hun manier onvoorspelbaar en hebben redenen om een deal voor zich uit te schuiven.
Voor Rusland heeft dat te maken met de situatie op het slagveld in Oekraïne. “Die is gunstig en misschien ziet Poetin mogelijkheden om daar het komende jaar nog vooruitgang te boeken”, zegt Pucek. Als dat het geval is, heeft Poetin er baat bij dat het conflict nog even voortduurt. Al moet de kwakkelende Russische economie dat toelaten. “Niemand kan goed inschatten hoelang Poetin denkt dat hij dit nog kan rekken.”
Toch is niet Poetin, maar Trump de grootste onzekere factor, vindt Pucek. “Het is moeilijk genoeg om te begrijpen wat Poetin wil, maar bij hem is er tenminste een coherent beeld van hoe hij de wereldpolitiek ziet”, zegt de Ruslandexpert. “Dat ontbreekt bij Trump. Het eerlijke antwoord is dat niemand precies weet wat hij wil. Is hij nu strategisch bezig, of handelt hij impulsief?”
Ook de mensen rondom Trump maken het beeld troebel. Soldatiuk-Westerveld zag de voorbije week hoe vicepresident JD Vance, minister van Buitenlandse Zaken Marco Rubio en gezanten Steve Witkoff en Keith Kellogg allemaal tegenstrijdige boodschappen gaven, bijvoorbeeld over de rol die Europa moet spelen. “Dat zou je kunnen zien als een bewuste strategie”, zegt ze. “Door zoveel mogelijk boodschappen uit te sturen, kan je ervoor zorgen dat je tegenstander door de bomen het bos niet meer ziet.”
Als het snel tot vrede komt, is dat geen goed nieuws voor Oekraïne, vreest Pucek. “Dat zou vermoedelijk betekenen dat Trump veel Russische eisen inwilligt. Moskou gaat stevige eisen stellen en proberen het maximale uit een deal te halen.” Trump wil volgens de expert zo graag als succesvolle dealmaker uit de bus komen, dat hij het mogelijk niet zo nauw neemt met de details van een deal. “Zeker waar die de Oekraïense belangen betreffen.” In zijn campagne beloofde Trump nog het conflict binnen 24 uur na zijn aantreden op te lossen.
