Het aantal tbs’ers dat in een reguliere gevangenis wacht op behandeling is de afgelopen vijf jaar fors gestegen. Volgens cijfers van het ministerie van Justitie en Veiligheid is het aantal wachtende tbs-veroordeelden in deze periode vervijfvoudigd tot 250. In 2020 waren dat er nog 49. De situatie is urgent, meldt Nieuws Impuls.
Tbs’ers soms langer dan twee jaar wachten voordat zij aan hun behandeling kunnen beginnen. In sommige gevallen vraagt het Openbaar Ministerie (OM) de rechtbank om een tbs-maatregel te verlengen, terwijl de behandeling nog niet van start is gegaan. Deze vertraging heeft financiële gevolgen: tbs’ers die langer dan vier maanden in de gevangenis wachten op een plek in een tbs-kliniek hebben recht op een schadevergoeding. Dit kost de samenleving steeds meer geld; de totale schadevergoeding steeg van 25.250 euro in 2021 naar 356.554 euro vorig jaar, wat gemiddeld 2875 euro per gedetineerde betekent. Eén individu ontving zelfs 19.250 euro.
Judith Serrarens, voorzitter van de Vereniging van TBS-Advocaten, beschrijft de situatie als ernstig. “Tbs’ers komen in een gevangenis terecht waar die noodzakelijke zorg ontbreekt,” aldus Serrarens. “De schadevergoeding kan niet compenseren voor de tijd die ze verloren hebben met wachten, wat extreem frustrerend is voor die mensen.”
Terwijl een groot aantal tbs-veroordeelden in reguliere gevangenissen zit, wacht ongeveer de helft in een Penitentiair Psychiatrisch Centrum (PPC). In een PPC krijgen zij enige behandeling, maar deze is niet te vergelijken met wat zij in een tbs-kliniek zouden ontvangen. Volgens Serrarens is er veel misinformatie over de schadevergoeding; veel tbs’ers zien hier weinig van terug, omdat eerst vorderingen aan de Staat moeten worden betaald omdat ze vaak een schadevergoeding aan nabestaanden moeten voldoen. “Die vergoeding is een doekje voor het bloeden,” voegde ze toe.
De oorzaken van de stijging van het aantal wachtende tbs-veroordeelden zijn al langer bekend. Rechters leggen vaker tbs op, er zijn te weinig tbs-plekken en de uitstroom is onvoldoende. Veel gemeenten en instellingen zijn terughoudend in het opvangen van ex-tbs’ers. “Het systeem is verstopt,” aldus Serrarens. “Vorig jaar werden er bovendien tbs-klinieken gesloten, en aan het einde van de behandeling is er te weinig doorstroom naar beschermd wonen.”
De regering heeft aangekondigd de situatie te willen verhelpen door tussen nu en 2030 200 behandelingsplekken toe te voegen. Hiervoor is geld vrijgemaakt in de begroting van het ministerie van Justitie en Veiligheid. Of dit aantal daadwerkelijk gerealiseerd zal worden, hangt af van de beschikbaarheid van personeel en de lokale vergunningen.
