Na groenten, fruit, melkproducten, vlees, vis en eieren, lijken ook Europese wijnen PFAS te bevatten. Onderzoekers van het Pesticide Action Network Europe troffen in recente wijnen “alarmerend” hoge concentraties trifluorazijnzuur (TFA) aan. Dat is een chemische stof die onder de groep PFAS-chemicaliën valt.
Deze zogenoemde forever chemicals zijn nauwelijks afbreekbaar en hopen zich op in mensen, dieren en planten. “TFA is de kleinste van deze stoffen en dat betekent dat het niet goed hecht aan materialen”, legt universitair docent milieutechnologie Gabriel Sigmund van de Wageningen University & Research uit. “En omdat het een PFAS is en niet afbreekt, kan het overal terechtkomen en verdwijnt het niet.”
Sterke toename
De onderzoekers van de Europese actiegroep namen 49 wijnen uit tien Europese landen onder de loep. Wijnoogsten van vóór 1988 vertoonden geen sporen van TFA, terwijl in de wijnen geproduceerd tussen 1988 en 2010 een bescheiden toename van de concentraties te zien was tot 21 microgram per liter.
In de wijnen geoogst ná 2010 was zelfs sprake van een sterke toename van de verontreiniging: gemiddeld 121 microgram per liter in de meest recente wijnen. Uit het onderzoek blijkt ook dat biologische wijnen over het algemeen minder verontreinigd zijn met TFA dan de conventionele wijnen. Nederlandse wijnen zijn niet onderzocht op PFAS.
Enige bezorgdheid is wel terecht.Gabriel Sigmund – Wageningen University & Research
De oorzaak van de hoge concentraties ligt mogelijk in het gebruik van bestrijdingsmiddelen, denkt Sigmund. Hoewel hij niet betrokken was bij het onderzoek van het Pesticide Action Network Europe, deed hij eerder wel onderzoek naar TFA in grondwater in Zuid-Duitsland.
“In de wijnen zijn zeer hoge concentraties TFA gevonden in recentere monsters. Daarbij zijn er verschillen tussen biologische en conventionele wijnen. Dat wijst op de mogelijkheid dat een substantieel deel van de gevonden stoffen gerelateerd is aan pesticiden”, aldus Sigmund.
Nederlands bekendste wijnboer Ilja Gort denkt ook dat de het gebruik van pesticiden voor de hoge concentraties heeft gezorgd. “Hoe slechter het met het milieu gaat, hoe meer pesticiden er nodig zijn. Door de klimaatveranderingen spuiten boeren steeds meer pesticiden om schimmel tegen te gaan, anders houden ze geen druif over.” Toch is hij tegen het gebruik van de giftige stoffen. “Het enige dat helpt is om die pesticiden gewoon keihard te verbieden.”
Schadelijkheid
Gabriel Sigmund van de Wageningen University noemt het onderzoek van het Pesticide Action Network Europe “waardevol”. “Het interessante aan wijn is dat we precies weten hoe oud die is. Daardoor kunnen we een mooie tijdlijn maken en zien hoe de concentratie in de loop der jaren is toegenomen.”
Hoe groot de impact van trifluorazijnzuur is op de gezondheid, is nog niet helemaal duidelijk. “Als we kijken naar de grenswaarden voor TFA in drinkwater, dan liggen die vele malen lager dan de concentraties die in sommige wijnen zijn gevonden. Enige bezorgdheid is dus wel terecht. Aan de andere kant: er zit ook ethanol in wijn en dat is ook giftig.”
Sigmund: “We weten ook dat TFA enigszins schadelijk kan zijn voor de lever en dat het mogelijk de voortplantingsorganen bedreigt. Maar dat zijn vroege conclusies, dus helemaal zeker is dat nog niet. Ik zou het willen omkeren en zeggen: omdat de stof niet afbreekbaar is, moeten we het risico niet nemen en gewoon stoppen met het gebruik van pesticiden die TFA als afbraakproduct hebben.”
Ik ben erop tegen dat ze de wijnbouw als pispaal nemen.Ilja Gort, Nederlandse wijnboer
Wijnboer Gort is overigens kritisch op het onderzoek van het Pesticide Action Network Europe. Hij vindt het niet juist dat de wijnbouw-industrie wordt aangevallen. “Die hoge TFA-waarden worden veroorzaakt door de verpakkingsindustrie en Chemours. Die produceren PFAS, dat vervolgens overal in ons drink- en grondwater terechtkomt. Ik ben erop tegen dat ze de wijnbouw als pispaal nemen. Steeds meer boeren gaan juist biologische wijn maken. Zij werken heel hard om het goed te doen.”
Ook Ronald de Groot van het magazine Perswijn heeft kritiek. “De onderzoekers zeggen dat het gehalte PFAS gelieerd is aan pesticiden. Dat kun je uit de onderzoeksresultaten niet afleiden.”
Daarnaast moeten wijnliefhebbers wel heel veel drinken voordat het schadelijk is, betoogt De Groot. “Een wetenschapper heeft uitgerekend dat je tweehonderd glazen wijn op een dag moet drinken om aan de dagelijkse limiet TFA te komen die door de Europese organisaties is vastgesteld. Dus het gaat echt om heel lage hoeveelheden.”
