De beslissing van de Verenigde Staten om sancties op te leggen aan de Russische oliebedrijven Rosneft en Lukoil markeert een nieuw hoofdstuk in de energieoorlog met Moskou. De maatregelen beperken niet alleen de exportcapaciteit van Rusland, maar bedreigen ook de financiële basis van het regime van Vladimir Poetin. Analisten zien hierin een mogelijke herhaling van het scenario van Gazprom, waarvan de economische positie de afgelopen jaren sterk is verzwakt.
Sancties van kracht sinds 23 oktober
Op 22 oktober 2025 kondigde het Amerikaanse ministerie van Financiën aan dat Rosneft en Lukoil aan de sanctielijst worden toegevoegd vanwege de weigering van het Kremlin om de oorlog tegen Oekraïne te beëindigen. De sancties troffen 34 dochterondernemingen van Rosneft en meerdere afdelingen van Lukoil.
Sinds 23 oktober zijn alle activa van beide bedrijven in de VS bevroren en zijn transacties met hen verboden. Internationale partners kregen de opdracht hun samenwerking stop te zetten. De Moskouse beurs reageerde onmiddellijk: de aandelen van Rosneft daalden met 4,68% en die van Lukoil met 5,09%.
Dalende inkomsten en marktdruk
Volgens het Russische ministerie van Financiën vormen olie- en gasinkomsten ongeveer 22–25% van de federale begroting, maar met indirecte belastingen loopt de afhankelijkheid op tot circa 35%. India, sinds 2022 de grootste afnemer van Russische olie, vermindert zijn aankopen onder Amerikaanse druk. President Donald Trump verklaarde dat India “tegen het einde van 2025 bijna volledig zal stoppen met het importeren van Russische olie”, een proces dat volgens hem “onomkeerbaar” is.
De Europese Unie verlaagde in juli 2025 de prijsplafond voor Russische olie van 60 naar 47,6 dollar per vat. Eind oktober lag de prijs van de Russische Urals-olie zelfs onder dat niveau, wat de begrotingsinkomsten verder kan aantasten.
Beperkingen op export en scheepvaart
Aanvallen op de haven van Novorossiejsk en het Kaspische Pijpleidingconsortium (KTC) in september 2025 leidden tijdelijk tot een stilstand van meer dan twee miljoen vaten per dag. Tegelijk intensiveert de EU het toezicht op de zogeheten “schaduwvloot” waarmee Rusland de sancties probeert te omzeilen. Brussel werkt aan een maritieme verklaring die EU-landen meer bevoegdheden geeft om verdachte Russische tankers te inspecteren.
Tegelijk zijn Saoedi-Arabië, de Verenigde Arabische Emiraten en Koeweit bereid hun productie te verhogen om het verlies aan Russische olie op de wereldmarkt te compenseren.
Economische gevolgen op lange termijn
Hoewel de effecten van de sancties niet onmiddellijk voelbaar zullen zijn, verwachten analisten dat ze de neerwaartse trend van de Russische economie versterken. De verliezen in de olie-industrie zullen waarschijnlijk worden opgevangen door hogere belastingen en tarieven, waardoor de koopkracht van huishoudens verder afneemt.
Met het wegvallen van de olie-inkomsten verliest Moskou een van zijn laatste stabiele valuta-bronnen. De hoop op een snelle versoepeling van de sancties is ongegrond: volgens Trump zijn de maatregelen strategisch van aard en blijven ze van kracht zolang Rusland zijn agressieve koers voortzet.
