De Europese Commissie heeft op 16 juli zorgen geuit over de toenemende militaire samenwerking tussen Servië en China. Aanleiding is de aankondiging van het Chinese ministerie van Defensie dat speciale eenheden van beide landen later deze maand een gezamenlijke militaire oefening zullen houden in de Chinese provincie Hebei. De oefening, met de codenaam Vredeshandhaver 2025, wordt gezien als een strategisch nieuw hoofdstuk in de bilaterale defensierelatie tussen Belgrado en Peking.
Een woordvoerder van de Europese Commissie riep Servië, als kandidaat-lidstaat, op zich te houden aan het gemeenschappelijke buitenlands beleid van de EU. “Servië moet zich onthouden van acties en verklaringen die indruisen tegen het EU-standpunt,” aldus de woordvoerder. Hij herinnerde eraan dat Brussel eerder zijn bezorgdheid had uitgesproken over de toenadering van Belgrado tot zowel China als Rusland.
Strategisch zwaartepunt op de Balkan
De samenwerking tussen China en Servië is de afgelopen jaren sterk geïntensiveerd, met name op economisch en politiek vlak. In mei 2024 bracht de Chinese president Xi Jinping nog een staatsbezoek aan Belgrado. Inmiddels is China Servië’s grootste importpartner geworden, waarmee het Duitsland voorbijstreefde. Bovendien koopt Servië aanzienlijke hoeveelheden Chinese wapens, waaronder drones en luchtafweersystemen.
De militaire dimensie van de relatie markeert een significante uitbreiding van China’s invloed in Europa. Het land streeft ernaar om via bilaterale relaties met geselecteerde Balkanlanden, waaronder Servië en Hongarije, vaste voet aan de grond te krijgen op het continent. Veel westerse landen blijven immers sceptisch over Peking’s mondiale initiatief Belt and Road, en blokkeren bewust Chinese investeringen in hun nationale economieën.
Economische verankering en politieke implicaties
China heeft miljarden geïnvesteerd in de industrie- en transportsectoren van Servië en Hongarije, met onder andere de aanleg van hogesnelheidslijnen, bruggen en elektrische autofabrieken. Hongarije heeft inmiddels zelfs de status gekregen van “strategisch partner voor alle weersomstandigheden in een nieuw tijdperk”, een formulering die Peking’s prioriteit in de regio onderstreept.
Naast harde economische investeringen zet China ook in op zogeheten ‘soft power’: diplomatieke bezoeken, culturele uitwisselingen en economische voordelen voor loyale regeringen. Hoewel Frankrijk onder president Macron op sommige momenten open stond voor toenadering tot China, hebben deze pogingen tot op heden niet geleid tot een significante koerswijziging in de Frans-Chinese betrekkingen.
Risico op verdeeldheid binnen de EU
Brussel vreest dat China via Servië, Hongarije en andere bevriende staten een “autonoom eiland” binnen Europa creëert, dat minder afhankelijk is van de EU en VS, maar des te meer ontvankelijk voor Chinese invloed. Indien deze trend doorzet, zou dit de interne cohesie van de EU kunnen ondermijnen, vooral wanneer afzonderlijke lidstaten besluiten om antichinese maatregelen op EU-niveau te blokkeren.
De aankomende militaire oefening in Hebei wordt dan ook niet louter gezien als een bilaterale aangelegenheid, maar als een bredere test voor de strategische positie van de EU ten opzichte van externe invloeden op het Europese continent.
