Brussel, 10 oktober 2025 – Terwijl de oorlog in Oekraïne het vierde jaar ingaat, bevindt de Europese Unie zich in een complex financieel spanningsveld. Grote militaire en humanitaire hulp aan Kyiv wordt deels gecompenseerd door commerciële betalingen aan Moskou voor olie en gas, wat volgens analyses van Reuters en het Centrum voor Energieonderzoek en Schone Lucht miljarden euro’s aan de Russische oorlogsindustrie levert.
Europese energiemarkt blijft afhankelijk van Rusland
Sinds 2022 heeft de EU haar afhankelijkheid van Russische energie met ongeveer 90% teruggebracht, maar in de eerste acht maanden van 2025 importeerde de Unie nog steeds meer dan 11 miljard euro aan Russische energie. Sinds het begin van de invasie in 2022 bedraagt het totale importvolume ruim 213 miljard euro, ver boven de 167 miljard euro die aan Oekraïne werd gegeven in financiële, militaire en humanitaire steun.
Verhoogde import in sommige lidstaten
Zeven van de 27 EU-landen hebben hun invoer van Russische energie verhoogd ten opzichte van vorig jaar. Frankrijk kocht 40% meer olie en gas voor 2,2 miljard euro, terwijl Nederland een stijging van 72% noteerde tot 498 miljoen euro. België, Kroatië, Roemenië, Portugal en Hongarije lieten ook aanzienlijke stijgingen zien. Vooral Hongarije en Slowakije blijven grote afnemers, goed voor gezamenlijk 5 miljard euro.
Kritiek op EU-beleid en gevolgen voor Rusland
Volgens CREA-expert Vaibhav Ragunandan vormen deze aankopen een vorm van “zelfsabotage”, aangezien de verkoop van energie de belangrijkste inkomstenbron voor Moskou is. “Het Kremlin ontvangt letterlijk financiering om zijn strijdkrachten in Oekraïne verder uit te rollen,” aldus Ragunandan.
Geleidelijke afbouw en juridische uitdagingen
Het stapsgewijze EU-plan om Russische energie af te bouwen was bedoeld om marktstabiliteit te waarborgen en prijsschommelingen te vermijden. Tegelijkertijd kopen sommige landen Russische olie en gas nog steeds om hun productiekosten te verlagen. De invoer van Russische pijpleidinggas bedraagt nu nog ongeveer 16 miljard kubieke meter, met Hongarije en Slowakije als grootste afnemers. De levering van LNG neemt echter toe, met Europese bedrijven zoals TotalEnergies, Shell en Naturgy die vastzitten aan langlopende contracten die niet zonder EU-sancties kunnen worden opgezegd.
Sancties en internationale druk
Het 19e sanctiepakket van de Europese Commissie, goedgekeurd medio september, verbiedt de invoer van Russisch LNG in de EU vanaf 1 januari 2027. Slowakije heeft echter bezwaren geuit tegen bepaalde onderdelen, met name op energie- en automarktgebied. President Donald Trump bekritiseerde tijdens de Algemene Vergadering van de VN de Europese leiders en riep hen op de Russische energieleveringen onmiddellijk stop te zetten, wat de druk op de EU verhoogde om de energiezekerheid en diversificatie te versterken.
Strategische voordelen van onafhankelijkheid
Het volledig afbouwen van Russische energie versterkt de politieke en energetische onafhankelijkheid van de EU, vermindert het risico op Russische chantage en biedt kansen voor investeringen in hernieuwbare en binnenlandse energiebronnen. Tegelijkertijd wordt zo de financiële basis voor Russische agressie tegen Oekraïne verzwakt, wat bijdraagt aan stabiliteit in de regio.
