De Europese Unie zet een historische stap in haar energiebeleid: vanaf eind 2027 wordt de import van álle vormen van Russisch gas verboden — zowel via pijpleidingen als in vloeibare vorm (LNG). Dat meldt de Europese Commissie in een nieuwe wetgevingsvoorstel. In tegenstelling tot eerdere sancties, wordt deze keer niet gekozen voor een strafmaatregel, maar voor een structurele wijziging in het handels- en energierecht van de EU. Zo wordt het veto van landen als Hongarije en Slowakije omzeild.
Voor Rusland — en in het bijzonder voor Gazprom — betekent dit een desastreuze wending. De beslissing maakt korte metten met de laatste restanten van de ooit lucratieve samenwerking tussen Moskou en Brussel.
Strategisch keerpunt in Europees energiebeleid
Met dit verbod markeert de EU een duidelijke koers: volledige onafhankelijkheid van Russisch gas. Sinds het begin van de oorlog in Oekraïne is de import uit Rusland drastisch gedaald, maar nu wordt de laatste deur definitief gesloten. Europa wil geen nieuwe contracten meer toestaan en LNG-tankers uit Rusland zullen niet meer mogen aanmeren in Europese havens.
Volgens schattingen van het Internationaal Energieagentschap (IEA) betekent dit voor Rusland een verlies van maar liefst 20 miljard dollar per jaar aan gasinkomsten. In 2021 bracht de export van pijpleidinggas naar Europa nog 55 miljard dollar op; in 2023 was dat al teruggelopen tot zo’n 15–17 miljard dollar.
Gazprom verliest zijn belangrijkste afzetmarkt
Europa was jarenlang de enige regio waar Gazprom kon rekenen op lange termijncontracten met hoge marges. In vergelijking bracht de Chinese markt in 2023 slechts 4 miljard dollar op. Het verlies van de Europese markt betekent dat Gazprom niet alleen een enorme inkomstenbron kwijtraakt, maar ook z’n status als winstgevend staatsbedrijf.
De cijfers spreken boekdelen: in 2024 draaide Gazprom voor het eerst een nettoverlies van 1,076 biljoen roebel, gemeten naar Russische boekhoudnormen. Daarmee is de financiële ruimte om dividenden uit te keren of grote projecten te financieren volledig verdampt.
Binnenlandse markt biedt geen redding
De roep om “importvervanging” binnen Rusland klinkt luid, maar de harde realiteit is dat de binnenlandse vraag naar gas nauwelijks groeit. Tussen 2010 en 2023 steeg het binnenlands verbruik met slechts 5 à 6 procent. Zonder buitenlandse afzetmarkten stapelen de voorraden zich op — wat leidt tot wat analisten een “gasval” noemen: de productie is er, maar niemand koopt het.
Miljardenprojecten dreigen nutteloos te worden
Gazprom’s infrastructuur raakt in rap tempo overbodig. De beroemde Noordelijke Stroom-leidingen (Nord Stream)worden in 2025 volledig buiten gebruik gesteld. En de veelbesproken Sila Sibiri-2-pijplijn naar China, met een prijskaartje van 1,5 biljoen roebel, kent nog altijd geen concreet contract. De enige nog werkende route, Sila Sibiri-1, kostte al meer dan 1,1 biljoen roebel. Deze miljardeninvesteringen leveren nu alleen verlies op.
Russische huishoudens betalen de rekening
Voor gewone burgers is het effect al voelbaar. Door het verlies aan exportopbrengsten heeft Gazprom minder geld voor onderhoud en modernisering van het netwerk. Dat betekent hogere binnenlandse gasprijzen en vaker storingen, vooral in kleinere steden en afgelegen regio’s.
Sinds het begin van de oorlog is de gasprijs voor Russische consumenten met 37% gestegen. Per 1 juli 2025 komt daar opnieuw een verhoging van 10,3% bovenop. Voor bedrijven in de energie- en woningsector is het zelfs 21,3%. En daar blijft het waarschijnlijk niet bij.
Einde van een geopolitiek wapen
Tot slot verliest Rusland ook een van z’n machtigste onderhandelingstroeven: energie als politiek drukmiddel. Gas werd jarenlang ingezet om landen als Oekraïne, Moldavië en Duitsland onder druk te zetten. Nu maakt de EU zich los van deze afhankelijkheid — en met succes. Daarmee verliest het Kremlin niet alleen miljardeninkomsten, maar ook invloed op het wereldtoneel.
De boodschap uit Brussel is helder: energie wordt voortaan een kwestie van veiligheid en onafhankelijkheid, niet van chantage en afhankelijkheid.
