Redactie
De Iraanse president Ebrahim Raisi kwam zondag om het leven bij een helikoptercrash. Zijn plotselinge dood is een schok voor Iran, dat al in crisis verkeerde. Maar experts verwachten weinig gevolgen op de lange termijn.
In Iran is het al langer onrustig, vooral na de dood van Mahsa Amini in 2022. Zij overleed nadat ze was opgepakt door de religieuze politie omdat ze haar hidjab niet volgens de voorschriften droeg. En vorige maand nog werden er op grote schaal raket- en droneaanvallen uitgewisseld met aartsvijand Israël.
Het Iraanse regime onder grootayatollah en hoogste leider Ali Khamenei en de Islamitische Revolutionaire Garde zullen er volgens de experts alles aan doen om te voorkomen dat de dood van Raisi tot verdere onrust leidt in het land.
«Iran zit al in een crisis, met de protesten, economische problemen, onvrede onder de bevolking over het regime, en het conflict met de VS en Israël», zegt historicus en Irankenner Peyman Jafari. «De regering zal willen uitstralen dat tegenstanders niet moeten denken dat ze gebruik kunnen maken van deze situatie.»
Ook Midden Oosten-expert Paul Aarts van de Universiteit van Amsterdam denkt niet dat de dood van Raisi voor veel verandering gaat zorgen. «Iraniërs zijn wel wat gewend als het gaat om opschudding. De regering heeft de leiding strak in handen, ook al is de legitimiteit de afgelopen jaren gekelderd door de protesten. Het regime zal niet toestaan dat er van het pad afgeweken wordt.»
Nieuwe president binnen vijftig dagen
Volgens de Iraanse wet vinden er binnen vijftig dagen nieuwe presidentsverkiezingen plaats. Kandidaten hebben alleen een kans als ze worden gesteund door Khamenei en de Revolutionaire Garde.
«Er is een enorme politieke en militaire klasse in Iran. Daar zullen voldoende mannen tussen zitten die geschikt worden geacht om topfuncties te bekleden», zegt Aarts.
Ook Jafari denkt dat het gat dat Raisi als president achterlaat snel gevuld zal worden. «Raisi had veel ervaring én was loyaal aan Khamenei. Wat dat betreft is er geen directe opvolger bekend. Maar de politieke elite in Iran heeft voldoende mensen die zich daarmee bezig houden.»
Opvolging Khamenei is groter probleem
Een andere opvolgingskwestie is dringender geworden met het overlijden van Raisi. Hij was namelijk niet alleen president, maar naar verluidt ook de beoogde opvolger van Khamenei als hoogste leider van het land.
«Khamenei is inmiddels 85 jaar. Ze zijn hard bezig met zijn opvolging. Dat wordt nu een grotere uitdaging, de cirkel van zijn vertrouwelingen is kleiner geworden», zegt Jafari.
De Irankenner ziet dat Raisi met het presidentschap werd getest om te zie of hij Khamenei inderdaad kon opvolgen. «Dat maken ze nooit openlijk bekend. Maar er staat niet meteen iemand klaar van hetzelfde kaliber als Khamenei.»
Aarts: «Het is niet zo alsof met Raisi de enige kandidaat is weggevallen. Wel lijkt het alsof Raisi de voorkeur had van Khamenei zelf. Maar er zullen ongetwijfeld nieuwe mensen naar voren komen. We weten nu nog niet wie, maar er is geen gebrek aan mensen die loyaal zijn aan Khamenei.»
Strijd met Israël gaat door
Zo verandert de dood van Raisi eigenlijk weinig aan de situatie in Iran. Binnen vijftig dagen kiest het land een nieuwe president. Een nieuwe beoogde opvolger voor de opperste leider Khamenei zal uiteindelijk ook wel gevonden worden.
Ondertussen blijft ook het buitenlandse beleid zoals het was. Israël en het Westen hoeven niet te rekenen op een milder Iran, zeggen Jafari en Aarts. Aartsrivaal Israël was er snel bij om betrokkenheid bij de dood van Raisi te ontkennen, maar die beschuldiging klonk al niet vanuit Teheran.
«Het kantoor van de opperste leider en de Revolutionaire Garde bepalen alles in Iran. Gezien de huidige situatie is het niet waarschijnlijk dat ze een serieuze verandering toe zullen staan», zegt Aarts.
«De grote lijnen worden uitgezet door de instituten. Zo heb je ook nog de nationale veiligheidsraad. Daar zit bijvoorbeeld het hoofd van de strijdkrachten ook in», beaamt Jafari. «In een crisis zat Iran toch al. Het ligt niet voor de hand dat er een andere koers gevaren gaat worden.»
Bron: NU.nl
