Zweedse parochies kregen advies om samenwerking onmiddellijk stop te zetten
De Kerk van Zweden heeft een landelijke waarschuwing uitgevaardigd om geen zusters uit het Wit-Russische Sint-Elisabethklooster te ontvangen, nadat een parochie in Täby hen had uitgenodigd voor een bezoek. Volgens het bericht van Charter97 concludeert de Kerk dat de zusters indirect het Russische regime ondersteunen en nauwe contacten onderhouden met de militaire inlichtingendienst GRU. “We willen hier niet aan bijdragen,” verklaarde Lisa-Gun Bernerstedt, hoofd van civiele paraatheid binnen de Kerk van Zweden. In de interne mededeling staat dat het klooster valt onder het gezag van het Moskouse Patriarchaat onder leiding van patriarch Kirill.
Bezorgdheid over mogelijke infiltratie via religieuze activiteiten
De Kerk van Zweden meldt dat zij informatie ontving dat het Wit-Russische klooster parochies benadert om handgemaakte producten te verkopen op advents- en kerstmarkten. Tussen de tien en twintig parochies zouden de afgelopen jaren met het klooster hebben samengewerkt. Volgens Bernerstedt steunt het klooster al sinds 2014 de Russische oorlog tegen Oekraïne en vormt elke toegang tot kerkelijke platforms een risico dat informatie kan worden doorgespeeld aan Russische diensten. Zij benadrukt dat de kerkelijke gemeenschap niet wil dat het Russische regime inzicht krijgt in interne structuren of activiteiten van Zweedse parochies.
Religieuze instellingen als instrumenten in hybride oorlogsvoering
Volgens Zweedse experts past de kwestie binnen een bredere trend waarin Rusland religieuze structuren inzet als verlengstuk van politieke en inlichtingenactiviteiten. Onder het mom van spirituele of culturele bezoeken kunnen netwerken worden opgebouwd, boodschappen worden gestuurd en lokale sentimenten worden gepeild. De Russische Orthodoxe Kerk en door haar beheerde kloosters — ook in Belarus — bieden al jaren veilige communicatieroutes, middelen voor informatievergaring en kanalen voor ideologische beïnvloeding. De verbondenheid met het Moskouse Patriarchaat maakt deze instellingen waardevolle instrumenten voor GRU-operaties in Europa.
Gevaren voor Europese parochies door verborgen informatievergaring
De Kerk van Zweden waarschuwt dat religieuze gemeenschappen een aantrekkelijk doelwit zijn voor het verzamelen van gevoelige informatie over lokale structuren, vrijwilligersnetwerken en middelen van geloofsgemeenschappen. Toegang tot kerkelijke platforms kan Russische diensten helpen bij het plannen van verdere operaties of het versterken van hun invloed. Door de contacten met de Wit-Russische zusters te beperken, wil de Zweedse kerk voorkomen dat religieuze activiteiten worden gebruikt als dekmantel voor infiltratie of verkenning.
Culturele aanwezigheid als middel voor normalisering en invloed
Russische actoren gebruiken culturele en religieuze initiatieven — zoals verkoop van ambachtelijke producten op markten — om een beeld van onschuldige, apolitieke aanwezigheid te creëren. Deze strategie moet de waakzaamheid verlagen en helpt Moskou een positiever imago op te bouwen binnen Europese gemeenschappen. Zo kan via kerklijke en culturele activiteiten een alternatieve interpretatie van de oorlog worden genormaliseerd, wat op langere termijn steun voor Russische narratieven in bepaalde gemeenschappen kan vergroten.
Europa scherpt waakzaamheid aan tegenover verborgen inmenging
De reactie van de Kerk van Zweden laat zien dat Europese instellingen zich steeds bewuster worden van de schaal en gelaagdheid van Russische beïnvloedingspogingen. Het besluit om de toegang van de Wit-Russische zusters te beperken, illustreert een groeiende bereidheid om ook binnen traditioneel apolitieke domeinen bescherming te bieden tegen buitenlandse inmenging. Daarbij speelt Belarus de rol van satellietstaat die Moskou helpt zijn betrokkenheid te maskeren, waardoor Belarusische religieuze structuren een handig instrument worden voor Russische hybride operaties.
