Milieudefensie begint een nieuwe klimaatrechtszaak tegen Shell. Doel is om het oliebedrijf te dwingen om zijn broeikasgassenuitstoot drastisch te verminderen. Dat probeerde de milieu- en klimaatorganisatie al eerder bij de rechter voor elkaar te krijgen, maar na een nederlaag in hoger beroep ligt die zaak bij de Hoge Raad. De zaak wordt nu parallel aan die cassatiezaak opgetuigd. Ditmaal richt de organisatie zich op nieuwe olie- en gasvelden.
De rechtszaak die vandaag is aangekondigd borduurt voort op een uitspraak van het hof in het verloren hoger beroep. Daarin stelde het hof vast dat de rechter een bedrijf kan dwingen klimaatmaatregelen te nemen die verder gaan dan de huidige wetgeving, en dat Shell ook meer kán doen dan het van plan is.
Maar het opleggen van een precies percentage uitstootvermindering, dat vond het hof praktisch niet uitvoerbaar. Er is “op dit moment onvoldoende overeenstemming over een specifiek reductiepercentage waaraan een individuele onderneming als Shell zich zou moeten houden”, was het oordeel.
Niet langer kunnen bedrijven en politici stellen dat bedrijven geen eigen verantwoordelijkheid hebben. Donald Pols, directeur Milieudefensie
Had Milieudefensie bijvoorbeeld geëist dat Shell geen nieuwe olie- en gasvelden zou aanboren, was het wellicht een ander verhaal geweest, was toen de suggestie van de voorzitter van het hof. Daarop drong zich meteen al de vraag op of Milieudefensie niet een volledig nieuwe zaak zou moeten beginnen. Destijds sloot directeur Donald Pols dat niet uit en inmiddels is dus duidelijk dat dat exact is wat het plan is.
‘Geen enkel nieuw olie- of gasveld’
“Milieudefensie laat het er niet bij zitten”, begon Pols zijn persconferentie. “Na de uitspraak werd het al best snel duidelijk dat, hoewel onze eis niet werd toegewezen, de uitspraak wel degelijk een historische was. Niet langer kunnen bedrijven en politici stellen dat bedrijven geen eigen verantwoordelijkheid hebben. De rechter was duidelijk: bedrijven, grote vervuilers, zoals Shell, hebben een eigen zelfstandige verantwoordelijkheid.”
De klimaatwetenschap geeft volgens Pols inzicht in die verantwoordelijkheid. “Om de klimaatcrisis te voorkomen is er geen ruimte voor geen enkel nieuw olie of gasveld.” Dat wil dus volgens Pols zeggen dat er zeker geen ruimte is voor de honderden velden die Shell nog heeft gepland. “Wij kunnen als samenleving niet meer accepteren dat een bedrijf als Shell onze toekomst bepaalt.”
Zoals we al vaak hebben gezegd: wat Milieudefensie wil brengt de energietransitie niet verder.Shell, reactie op nieuwe rechtszaak van Milieudefensie
Shell reageert dat het bedrijf een brief heeft ontvangen van Milieudefensie en dat die wordt bestudeerd. “Zoals we al vaak hebben gezegd: wat Milieudefensie wil brengt de energietransitie niet verder. Zolang de de wereld olie en gas blijft gebruiken om huizen te verwarmen en goederen te transporteren, heeft de transitie samenwerking nodig tussen regeringen, bedrijven en consumenten.”
“We zijn het ermee eens dat er snel actie nodig is om klimaatverandering tegen te gaan”, gaat Shell verder. “Shell speelt een belangrijke rol in de energietransitie door te voorzien in de energie die nu nodig is, en tegelijk te helpen bij de opbouw van het energiesysteem van de toekomst. Met jaarlijks 6,5 miljard euro zijn we een van de grootste private investeerders in de Nederlandse energietransitie.”
Hoofdkantoor in Londen
Het door Milieudefensie genoemde aantal gas- en olievelden dat Shell wereldwijd zou plannen, 700, is nog niet bevestigd door het bedrijf. Anders dan bij de vorige klimaatzaak zetelt het hoofdkantoor van Shell ditmaal niet meer in Nederland, maar in Londen. Volgens de advocaat van Milieudefensie staat dat de zaak echter niet in de weg.
Overigens richt de zaak zich niet alleen tegen nieuwe gas- en olievelden. Ook in deze nieuwe zaak zal Milieudefensie komen met een specifiek CO2-reductiepercentage voor Shell, ook al vond het hof dat eerder niet uitvoerbaar. “Wij doen allebei, maar we leggen niet voor niets de nadruk op het stoppen van nieuwe olie- en gaswinning”, aldus Pols.Het team van Milieudefensie met Donald Pols (m) bij de persconferentie
Zoals vaak bij ontwikkelingen rond grote klimaatrechtszaken is er vandaag internationaal veel interesse in de persconferentie van Milieudefensie. Ook wanneer de organisatie niet volledig in het gelijk wordt gesteld, kunnen het proces en delen van de uiteindelijke uitspraak grote invloed hebben op klimaatzaken wereldwijd.
“Either you win or you learn” (je wint of je steekt er wat van op) is dan ook een uitspraak die de advocaat van Milieudefensie, Roger Cox, vaker heeft aangehaald. Hij is internationaal bekend als ‘klimaatadvocaat’ vanwege zijn rol in de klimaatzaak van Urgenda in 2015, waarin de duurzaamheidsorganisatie via de rechter wist af te dwingen dat Nederland ambitieuzer klimaatbeleid moest voeren. De invloed van die uitspraak, in binnen- en buitenland, is nog altijd groot.
Hoewel het leerproces en de precedentwerking van klimaatrechtszaken inderdaad van grote invloed kan zijn voor de milieu- en klimaatbeweging in binnen- en buitenland, blijft het een zeer kostbare exercitie om een bedrijf als Shell te dagen om het te dwingen tot CO2-uitstootreductie. Zo’n zaak duurt bovendien zelfs zonder hoger beroep en cassatie jaren om op te tuigen, met alle kosten voor juridische teams van dien.
