Redactie
Nederland is gestegen van plek zes naar plek vier op de jaarlijkse persvrijheidsindex van Verslaggevers zonder Grenzen (RSF). Dat klinkt als goed nieuws, maar de stijging is meer te danken aan de verslechtering van de wereldwijde persvrijheid dan aan verbeteringen in ons land.
Noorwegen is erin geslaagd zijn positie als wereldwijde nummer één op de index vast te houden.
Behalve die koploper liggen alle landen waar de persvrijheid wordt beoordeeld als ‘goed’ in de EU. Ierland moest zijn toppositie onder de EU-lidstaten afstaan aan Denemarken en zakte naar plek acht, na juridische intimidatie van de pers door politici.
Voor Nederland is een toename van 0,73 punten op de totaalscore voldoende om twee plekken hoger uit te komen dan in 2023. De verschillen in de hoogste regionen van de ranglijst zijn daar klein genoeg voor. Daarmee heeft ons land de plek terug die het innam in 2021, kort voor de moord op Peter R. de Vries. Nederland zakte daarna naar plek 28.
Nederland is veiliger geworden voor journalisten
Volgens RSF is de piepkleine Nederlandse puntentoename voornamelijk te danken aan een betere veiligheidsscore. Die berust op zijn beurt op de snelheid en grondigheid waarmee het kwam tot rechtszaken rond de moord op Peter R. de Vries en rond de doodsbedreigingen tegen programmamaker Tim Hofman. Daarnaast prijzen de onderzoekers het project PersVeilig, een gezamenlijk initiatief van media en overheid, dat ze beschouwen als een goed voorbeeld voor de hele wereld.
Het vertrouwen van Nederlanders in de media is ook groot gebleven en na de coronacrisis nam het aantal geweldsincidenten tegen journalisten snel af, aldus RSF.
Nederland scoorde ook punten door te dienen als veilige haven voor gevluchte Russische journalisten, die hun werk hier kunnen voortzetten.
RSF ziet wel een bedreiging in het groeiende aantal rechtszaken om de Nederlandse pers te muilkorven. Daarnaast zijn journalisten onvoldoende beschermd tegen onterechte surveillance door de veiligheidsdiensten.
Vooral politieke druk zorgt voor wereldwijde afname van persvrijheid
Wereldwijd is het beeld een stuk minder rooskleurig. «De index laat zien dat wereldwijd persvrijheid onder steeds zwaardere druk staat», zegt Ruth Kronenburg, directeur van de Nederlandse RSF-partner Free Press Unlimited. «In slechts 45 landen is de situatie redelijk goed tot goed. Vorig jaar waren dat er nog 52. De vrijheid van pers is vaak het eerste mensenrecht waaraan wordt getornd. Daarnaast bedreigt desinformatie de betrouwbaarheid van media.»
RSF gebruikt vijf graadmeters om landen een score te geven die hun plek in de persvrijheidsindex bepaalt.
Vooral de politieke graadmeter is gedaald ten opzichte van vorig jaar, met wereldwijd een gemiddelde daling van 7,6 procentpunt. Regeringen en andere politieke autoriteiten zijn steeds minder bereid de persvrijheid in hun landen te garanderen, signaleert RSF. Journalisten krijgen vaker te maken met politieke inmenging.
RSF waarschuwt dat dit jaar nog meer politieke druk op journalisten met zich zal meebrengen. Meer dan de helft van de wereldbevolking gaat in 2024 naar de stembus.
Palestijnse gebieden waren dodelijkste plek voor journalisten
Het Midden-Oosten en Noord-Afrika scoren als regio het slechtst op de persvrijheidsindex, gevolgd door Azië (exclusief West-Azië). In de eerstgenoemde regio is Qatar (plek 84 van de 180) het enige land waar de situatie niet ‘slecht’ of ‘zeer slecht’ is. Azië bevat vijf landen uit de top tien van gevaarlijkste landen voor journalisten, zoals China (172) en Vietnam (174).
In Sub-Sahara-Afrika kleurt 8 procent van de landen rood, een verdubbeling ten opzichte van 2023. Het slechtst scorende land op de ranglijst is Eritrea (180), waar journalisten volkomen straffeloos kunnen worden opgejaagd. Tussen Eritrea en het tweede slechtst scorende land, Syrië (179), zit wat dat betreft niet veel verschil.
Gaza en de bezette Westelijke Jordaanoever waren vorig jaar de dodelijkste plekken voor journalisten. «Meer dan honderd Palestijnse journalisten zijn gedood door de Israëlische strijdkrachten, van wie zeker 22 op dat moment aan het werk waren», schrijft RSF. De Palestijnse gebieden staan op plek 157 van de 180 in de index.
De Oekraïneoorlog klinkt ook door op de internationale persvrijheidsranglijst. Een flinke toename van repressie in Rusland (plek 162) vindt navolging in andere landen binnen de Russische invloedssfeer, zoals Wit-Rusland (167) en Azerbeidzjan (164). Oekraïne (61) is achttien plekken gestegen ten opzichte van vorig jaar, omdat er minder journalisten omkwamen en het politieke klimaat is verbeterd.
Bron: NU.nl
