Coalitiepartij NSC wil de impasse rond het landbouwbeleid doorbreken met een pleidooi voor een ‘agrarische hoofdstructuur’. Die moet gaan bestaan uit vruchtbare gebieden waar nog veel vee welkom is en uit zones waar meer ruimte is voor natuur. Boeren die hieraan meewerken moeten daarvoor worden beloond.
NSC-Kamerlid Holman had in Kamerdebatten al gezegd dat zijn partij werkt aan een initiatiefwet. Nu zegt hij in grote lijnen wat erin staat. NSC loopt hiermee vooruit op minister Wiersma (BBB) die vermoedelijk eind deze maand duidelijk maakt wat ze van plan is met de ‘grondgebonden veehouderij’.
Het gaat daarbij om de vraag welke maatregelen nodig zijn om ervoor te zorgen dat bedrijven genoeg grond hebben om hun mest op kwijt te kunnen. Met andere woorden: hoeveel koeien kunnen er op een verantwoorde manier worden gehouden per hectare grasland.
‘agrarische hoofdstructuur’
Holman denkt met zijn plannen voor een ‘agrarische hoofdstructuur’ de mest- en vergunningsproblemen aan te kunnen pakken en jonge melkveehouders perspectief te bieden.
Nu produceren boeren vaak meer mest op hun bedrijf dan ze kwijt kunnen. Door te bepalen hoeveel dieren per hectare zijn toegestaan, hoopt Holman dat de ruimte van boeren die met hun bedrijf stoppen, terechtkomt bij boeren die hun werk voortzetten, zonder dat dit leidt tot verdere schaalvergroting.
En hij krijgt steun van maatschappelijke organisaties. VNO-NCW, Bouwend Nederland, Natuur & Milieu en Natuurmonumenten laten weten positief te zijn over het voorstel. “Dit zijn de noodzakelijke keuzes die ruimte bieden om de vergunningverlening weer op gang te brengen. Keuzes die jarenlang zijn uitgesteld. Dit biedt het langverwachte perspectief voor boeren, bouwers, ondernemers en de natuur. We rekenen op brede steun in de Tweede Kamer”, aldus de organisaties.
Het is een gevoelig onderwerp waar al jaren over gesteggeld wordt. Nederland beloofde de EU eerder om per 2032 toe te werken naar zogenoemde ‘grondgebonden landbouw’ of kringlooplandbouw. Maar over wat dit precies is, werden partijen het niet eens.
Het stuklopen van het landbouwakkoord in 2023 kwam zelfs grotendeels door onenigheid hierover en ook het huidige demissionaire kabinet worstelt ermee. Het heeft namelijk gevolgen voor bedrijven met veel vee op weinig land. Als er minder dieren per hectare zijn toegestaan dan moeten zij dieren inleveren, of grond zien bij te kopen.
Minister Wiersma wilde tot nu toe nog niet laten weten wat ze gaat doen, omdat ze het een “ingrijpende keuze” noemt. Zij heeft extra onderzoek laten doen, omdat ze zich zorgen maakt over de gevolgen voor boeren met veel vee.
Maar volgens NSC’er Holman dringt de tijd, omdat als er geen keuzes gemaakt worden kleinere bedrijven niet zullen overleven. In zijn voorstel staan twee normen.
De ene norm, die lijkt op een norm die eerder al eens is voorgesteld, komt neer op ongeveer drie dieren per hectare grasland. Die norm moet volgens NSC gelden op door de provincie aan te wijzen vruchtbare landbouwgrond, de ‘agrarische hoofdstructuur’.
Daarnaast moet er een ongeveer twee keer zo strenge norm per hectare komen voor wat NSC maatschappelijke gronden noemt. Dat zijn bijvoorbeeld kwetsbare veengebieden. Daar moeten boeren dan extra geld krijgen als beloning voor ‘diensten’ aan de natuur.
De Wageningen Universiteit berekende eerder dat meer dan twee derde van de melkveehouders al aan de eerste norm voldoet. Door uitzonderingen toe te staan, bijvoorbeeld voor bedrijven die een akkoord sluiten met akkerbouwers over hun mestafzet, hoopt NSC de impact ook voor anderen te beperken.
NSC-Kamerlid Holman hoopt dat de sector tot 2034 de tijd krijgt om zich aan te passen. In de afspraken die met de EU zijn gemaakt wordt het jaartal 2032 genoemd.
Holman hoopt “dat dit ook weer perspectief kan bieden aan jonge boeren. Door duidelijk te maken waar landbouw juist wél in de toekomst mogelijk is. En aan de andere kant ook duidelijk te maken dat boeren in andere gebieden fatsoenlijke compensatie krijgen voor maatschappelijke diensten.”
Na het zomerreces wil NSC de initiatiefwet naar de Kamer sturen. Door de val van het kabinet ziet Holman zijn kans om het voorstel zelf door de Kamer te loodsen in rook opgaan.
Hij gaat ervan uit dat collega’s, eventueel van andere partijen, de wet in de Kamer zullen verdedigen. Want hij heeft zelf al aangekondigd bij de volgende verkiezingen niet mee te doen; hij gaat met pensioen.
