elkom in dit blog over de importheffingen die de VS gisteren afkondigde. Zie hier een samenvatting. We houden hier de eerste reacties en gevolgen bij.
De berekening van Donald Trump uitgelegd
Gisteren kondigde president Trump aan dat de VS importheffingen gaat opleggen aan alle andere landen. Voor producten uit de EU is dat bijvoorbeeld 20 procent, voor Chinese producten 54 procent.
Hieronder leggen we uit hoe Trump tot deze berekening is gekomen:
Amerikaanse beurzen openen in de min
Ook de Amerikaanse beurzen kleuren vandaag diep rood na de aankondiging van president Trump om importheffingen aan alle landen op te leggen. De Dow Jones en Nasdaq zakten bij opening respectievelijk met 2,5 procent en 4,5 procent.
Veel Amerikaanse bedrijven met internationale toeleveringsketens gaan onderuit. Zo verloor Apple bijna 10 procent, Nike ruim 11 procent en Tesla zo’n 4 procent. Daartegenover staat Ford. De Amerikaanse autoproducent lijkt voorlopig het best ervan af te komen met een resultaat dat nauwelijks is gewijzigd.Archieffoto beurs van New York
ASML: handelstarieven slecht voor innovatie
Chipmachinemaker ASML krijgt met een verlies van ruim 4,5 procent vandaag een van de zwaarste klappen op de Amsterdamse beurs. Topman Christophe Fouquet zegt dat het bedrijf uit Veldhoven het moeilijk krijgt door de Amerikaanse handelstarieven.
“Onze industrie is gebouwd op de mogelijkheid voor mensen om samen te werken, samen te innoveren”, zo tekende persbureau Bloomberg vandaag op bij een bijeenkomst. ASML wilde tegen Bloomberg niet ingaan op de vraag hoeveel de handelstarieven ASML financieel gaan raken.
Zorgen in Sri Lanka (44 procent)
Een van de landen die hard geraakt worden is Sri Lanka. Het Zuid-Aziatische eiland krijgt een heffing van 44 procent aan zijn broek. Het land raakte in 2022 in een diepe economische crisis: mede door politiek wanbeleid en de coronacrisis stegen de voedselprijzen en werd brandstof schaars. Onder een nieuwe president begon de economie de laatste maanden juist weer aan te trekken, maar econoom Dirk Willem te Velde vreest dat die positieve lijn nu doorbroken wordt.
“Sri Lanka is op zoek naar een uitweg uit de ergste economische crisis sinds de onafhankelijkheid”, zegt Te Velde. Hij wijst erop dat momenteel een kwart van de goederenexport van Sri Lanka naar de VS gaat, ongeveer 4 miljard euro. De belangrijkste exportproducten zijn kleding en diamanten. “En hoewel veel van Sri Lanka’s concurrenten ook te maken hebben met importheffingen, zijn die lager”.
Buurland India, waar de meeste diamanten worden verwerkt, heeft bijvoorbeeld een heffing van 26 procent opgelegd gekregen. En Bangladesh, een ander land waar de kledingindustrie groot is, wordt met 37 procent belast. De angst in Sri Lanka is dat de productie van kleding zich nu zal verplaatsen.
Als voorbeeld geeft Te Velde de verkoop van een katoenen mannen-T-shirt. De heffing daarop vanuit Sri Lanka naar de VS is nu nog 19,7 procent, onder de nieuwe heffingen wordt dat 63,7 procent. Maar een land als Tanzania kan onder de nieuwe regels hetzelfde shirt exporteren met ‘slechts’ 29,7 procent aan extra heffingen. Dat wordt dus veel aantrekkelijker. “En dit alles wordt verergerd door de Amerikaanse bezuinigingen op USAID-hulp aan Sri Lanka”, benadrukt Te Velde.
Het onthouden van hulp samen met de verhoging van importheffingen heeft op lange termijn niet alleen gevolgen voor Sri Lanka zelf, maar ook voor de band die het land heeft met de Verenigde Staten. “Sri Lanka heeft een belangrijke strategische ligging en werkt samen met onder andere India, China en Rusland”, zegt Te Velde. De importheffingen hebben daardoor consequenties voor de geopolitieke invloed van de VS in de regio, vermoedt hij.Kledingverkoper in Colombo
Spanje kondigt miljardensteun aan
Spanje zegt miljarden te willen uittrekken om de gevolgen voor de economie te beperken. De Spaanse premier Sánchez trekt daar ruim 14 miljard euro voor uit aan investeringen en leningen. Daarnaast hoopt het land dat de EU de regels wil versoepelen voor staatssteun aan getroffen sectoren als de auto-industrie.
“Deze tariefaanval maakt geen onderscheid tussen vriend of vijand. Het is tegen alles en iedereen”, reageerde Sánchez bij de bekendmaking van de plannen. “Spanje beschermt zijn bedrijven en werknemers en zal blijven ijveren voor vrije handel.”
De premier zei te willen investeren in zijn land door de industrie te moderniseren. Hij hoopte daarvoor geld te kunnen gebruiken dat Amerikaanse bedrijven moeten gaan betalen als er Europese heffingen worden ingevoerd.
Volvo en Mercedes willen deel van hun autoproductie naar VS overhevelen
Twee grote Europese autobouwers willen meer auto’s gaan bouwen in de VS, vanwege de hogere handelstarieven die de Amerikaanse president Trump invoert. Topman Hakan Samuelsson van het Zweedse Volvo zegt de productie in de eigen fabriek in de Amerikaanse staat South Carolina te gaan verhogen.
Het Duitse Mercedes-Benz Group denkt aan een soortgelijke stap in de fabriek in Alabama. “Dat kan noodzakelijk zijn om de kosten van de heffingen het hoofd te bieden”, reageerde productiechef Jörg Burzer.
Met het overhevelen van Europese autoproductie naar de VS lijkt president Trump zijn zin te krijgen. Hij wil met de hogere handelstarieven meer banen in eigen land creëren.
Rutte: heffingen geen onderwerp op NAVO-top
De ophef over de importtarieven zal geen schaduw werpen over de NAVO-top van buitenlandministers die de komende dagen in Brussel wordt gehouden, denkt gastheer Mark Rutte. “Deze ontmoeting gaat niet over economische onderwerpen, we zijn zeer gefocust”, zei hij bij binnenkomst.
Rutte gaat er ook van uit dat de Amerikaanse minister Rubio van harte welkom wordt geheten op de top, ondanks de wereldwijde kritiek op het Amerikaanse beleid. “De ontvangst zal positief zijn.”
Toch waren er ook deelnemers die waarschuwden dat de onderlinge band binnen het bondgenootschap kan lijden onder de heffingen. Zo gaan die ook gelden voor de defensie-industrie. “Samen groeien we sneller en beter”, meent de Noorse minister Espen Barth Eide. “En dan zouden we onze economische groei kunnen omzetten in een betere verdediging. Protectionisme helpt daarbij niet.”
Rubio verwees bij zijn ontvangst ook niet naar de afkeurende reacties op Trumps plannen. Hij is met een andere insteek naar de top gegaan: hij wil de NAVO-lidstaten overhalen om 5 procent van hun bruto binnenlands product uit te geven aan defensie in plaats van 2 procent.
Ondanks de dreiging van Rusland krijgt dat land niet te maken met nieuwe tarieven. Het Witte Huis legde uit dat het land al hard geraakt wordt door de sancties die zijn opgelegd na de inval in Oekraïne en door de daling van de import. Die bedroeg in 2021 nog 35 miljard dollar en was vorig jaar teruggelopen naar 3,5 miljard. Persbureau DPA merkt daarbij op dat het land daarmee nog altijd meer exporteert naar de VS dan Oekraïne, dat wel onder de nieuwe maatregelen valt.
Macron overlegt met getroffen sectoren
De Franse president Macron overlegt vanmiddag met vertegenwoordigers van sectoren die het meest geraakt zullen worden. De Franse premier Bayrou noemde de nieuwe heffingen bijzonder moeilijk voor Europa, maar ook “een catastrofe voor de VS en zijn burgers”.
Een regeringswoordvoerder zegt ondertussen dat Frankrijk bereid is een handelsoorlog te voeren, omdat Trump alleen maar het recht van de sterkste respecteert. De regering-Macron wil daarin in EU-verband optrekken. “Deze discussie moet gevoerd worden tussen de lidstaten. De unie moet sterk zijn en verenigd”, aldus de woordvoerder. Mogelijk word eraan gedacht om grote Amerikaanse techbedrijven meer te belasten, zoals Microsoft, Apple of Google.
Frankrijk vreest door de importheffingen inkomsten te zullen mislopen. Zo is de verwachting dat de verkoop van champagne in de VS met zeker 20 procent zal afnemen door de toegenomen prijs.
De Italiaanse premier Meloni heeft ook haar agenda vrijgemaakt voor overleg: de geplande opening van een politiebureau is geschrapt zodat ze kan werken aan een reactie.
Nog even een samenvatting: waar draait het ook al weer om?
Gisteren kondigde president Trump aan dat de VS importheffingen gaat opleggen aan alle andere landen. Voor producten uit de EU is dat bijvoorbeeld 20 procent, voor Chinese producten 54 procent.
Deze producten worden voor Amerikaanse bedrijven en consumenten dus duurder om te importeren. Daardoor kan de verkoop dalen. Voor bedrijven die afhankelijk zijn van de Amerikaanse markt betekent dit minder omzet.
De heffingen leveren geld op voor de Amerikaanse staatskas. Ook hoopt de regering-Trump dat Amerikaanse bedrijven beter kunnen concurreren op de wereldmarkt, vooral met China.
Beurzen zakken verder weg
De beurzen in Europa zakken rond het middaguur verder omlaag. De AEX in Amsterdam glijdt na een klein herstel opnieuw naar een min van zo’n 2 procent. De DAX-index op de Duitse beurs in Frankfurt schommelt rond een verlies van 1,73 procent. In Parijs staat de CAC 40 bijna 2,5 procent in het rood.
Rabo-economen: heffingen lijken berekend door ChatGPT
De berekening van de hoogte van de handelstarieven roept veel vraagtekens op. De Amerikaanse overheid heeft weliswaar een uitleg gegeven, maar sommige bloggers zijn ervan overtuigd dat president Trump het heeft laten bepalen door kunstmatige intelligentie.
Economen van Rabobank hebben dat gevoel ook. Ze spreken in een analyse van “absurde resultaten”, die lijken bedacht door ChatGPT. “Zoals een tarief van 31 procent op vrijhandelsnatie Zwitserland en slechts 10 procent op het protectionistische Argentinië. Of een tarief van 17 procent op grote vriend Israël en 10 procent op vijand Iran.” Rusland wordt overigens helemaal niet genoemd in de tarievenlijst van Trump.
Scholz: aanslag op de wereldhandel
De Duitse bondskanselier Scholz spreekt van “een aanslag op het systeem voor wereldhandel”, waarbij alleen maar verliezers zullen zijn. “De hele wereldeconomie zal lijden onder deze ondoordachte besluiten, zowel ondernemers als consumenten, wereldwijd en ook in de VS.”
Op bezoek bij de Jordaanse koning Abdullah zei hij dat het decennialange streven naar vrijhandel tot welvaart over de hele wereld heeft geleid. Hij zei daarom ook nu te willen “inzetten op samenwerking, niet op confrontatie”. Hij stuurt aan op een reactie van de EU die “vastbesloten, verenigd en proportioneel” is.
De Duitse industrie kan zwaar geraakt worden door de heffingen, zeker doordat Trump ook een heffing van 25 procent op auto’s aankondigde. Duitse fabrikanten worden daardoor harder getroffen dan andere sectoren in de EU, waarvoor een tarief van 20 procent geldt. Een bedrijf als Volkswagen lijkt die extra kosten door te willen berekenen aan de Amerikaanse klant, door prijzen te verhogen. Daarmee wordt het merk echter wel minder aantrekkelijk voor kopers.
Zeldzame Republikeinse tegenstand in Senaat
Kort nadat Trump zijn heffingen had aangekondigd, stemde de Senaat tegen importtarieven voor Canada. Opvallend daarbij was dat vier Republikeinen zich bij de Democratische minderheid in het hogerhuis schaarden. Het protest is waarschijnlijk tevergeefs: in het Huis van Afgevaardigden (het lagerhuis) is wel voldoende steun voor Trump.
De stemming stond los van de heffingen die Trump gisteren aankondigde. De Senaat wil een einde maken aan de noodtoestand die Trump uitriep over drugssmokkel om strafheffingen mogelijk te maken. De president vindt dat Canada te weinig doet om de import van fentanyl naar de VS te voorkomen, al is slechts 0,2 procent van de onderschepte smokkelwaar uit dat land afkomstig.
Dankzij Republikeinen Mitch McConnell, Lisa Murkowski, Susan Collins en Rand Paul kregen de Democraten de benodigde 51 tegen 48 stemmen. “Importheffingen zijn slecht beleid en handelsoorlogen met bondgenoten raken onze arbeiders het hardst”, legde McConnell zijn keuze om met de Democraten mee te stemmen uit.
Kort na zijn aantreden kondigde Trump een invoertarief van 25 procent aan voor Mexico en Canada omdat ze te weinig aan de drugssmokkel zouden doen. Hij schortte die beslissing later op na toezeggingen, om ze vervolgens toch weer deels in te voeren. Beide buurlanden werden gisteren niet meegenomen in de nieuwe ronde van heffingen.
Trump noemt zijn importheffingen wederkerig: “Zij doen het ons aan, dus we gaan het terugdoen”, vatte hij zijn redenering gisteravond samen. Hoewel dat impliceert dat er nauwkeurig is gekeken naar welke importtarieven andere landen heffen, blijkt dat niet het geval. Omdat het Witte Huis ook andere handelsbeperkingen zoals milieuregels, overheidssteun en boetes voor Amerikaanse bedrijven meerekent, is er een verdeelsleutel bedacht om de percentages te berekenen.
Volgens de Amerikaanse gezant voor handel wordt daarbij uitgegaan van het handelstekort dat de VS heeft met een bepaald land: de Amerikaanse export daarnaartoe wordt afgetrokken van wat uit dat land is ingevoerd en als het resultaat negatief is, dan is er volgens Trump sprake van oneerlijke concurrentie. “Deze berekening gaat ervan uit dat een aanhoudend handelstekort ontstaat door een combinatie van heffingen en andere factoren waardoor balans uitblijft”, luidt de uitleg.
Door dit handelstekort te delen door de waarde van de export uit dat land, komt Trump uit op “het gecombineerde effect van al hun heffingen, beperkingen en andere manieren van valsspelen”. Trump zegt dat hij vanwege de goedheid van zijn hart de uitkomst van deze deling nog eens heeft gehalveerd.
Deze methode verklaart waarom er zulke grote verschillen tussen landen bestaan: met het Verenigd Koninkrijk heeft de VS een handelsoverschot, dus dit land kreeg alleen het standaardtarief van 10 procent. Lagelonenlanden die veel exporteren naar de VS daarentegen worden hard getroffen, zoals Bangladesh, Sri Lanka en Indonesië.Trump met een rapport over buitenlandse handelsbeperkingen
Afgelegen eilandje verbaasd
Het afgelegen eilandje Norfolk, een Australisch territorium in de Stille Ocean met 2000 inwoners, is verbaasd dat het genoemd wordt in Trumps heffingenlijst. “Volgens mij exporteren we helemaal niets naar de VS”, reageert George Plant, de vertegenwoordiger van de Australische regering op het eiland tegen persbureau AP.
Norfolk leeft voornamelijk van toerisme en de importheffingen die Trump zegt te willen bestrijden bestaan er helemaal niet. “We tellen helemaal nergens een heffing bij op. Ik kan me ook geen enkele handelsbeperking bedenken, dus we staan versteld.”
Overigens kregen ook de Australische Heard en McDonald pooleilanden een heffing van 10 procent opgelegd, hoewel daar niemand woont.
Dollar lager, goud op recordhoogte
De dollar zakte verder in waarde na de aankondiging van Trump en staat nu op de laagste waarde in een half jaar. Dat was een van de effecten die Trump vooraf beoogde: door de waarde van de dollar te drukken wordt het voor andere landen gunstiger Amerikaanse producten te kopen. Bovendien worden dan goederen uit bijvoorbeeld China duurder voor Amerikanen.
Goud zit ondertussen verder in de lift. De prijs nam de afgelopen maanden al toe tot recordhoogte en dat loopt alleen maar verder op. Een troy ounce (31,1 gram) kostte vanmorgen 3160 dollar, nadat de waarde maandag voor het eerst ooit boven de 3600 dollar was uitgekomen.
Sinds begin dit jaar is de goudprijs met een vijfde gestegen, doordat investeerders het metaal in onzekere tijden als een solide investering zien. Daar komt nog eens bij dat Trump goud heeft uitgezonderd van alle heffingen die hij gisteren oplegde.
Sportmerken onderuit op de effectenbeurzen
Een van de sectoren die op de beurs hard worden geraakt zijn de makers van sportkleding, zoals Nike, Adidas en Puma. Hun productie vindt plaats in landen die hoge heffingen krijgen opgelegd, zoals Vietnam, Indonesië, Bangladesh en China.
Op de beurs van Frankfurt verloor Adidas 9 procent van zijn waarde, Puma 8,5 en Nike 6,5 in het eerste uur van de handel. Nike produceert de helft van zijn schoeisel en ruim een kwart van kleding in Vietnam, waarvoor een heffing van 46 procent gaat gelden. Voor Adidas is dat 39 en 18 procent.
Ook kledingketens als H&M en Zara leverden in op de beurs.
ING verwacht maar klein effect op Nederlandse economie
Analisten van de ING verwachten dat het effect van de heffingen op de Nederlandse economie in eerste instantie maar beperkt zal zijn. Hoewel er nog veel onduidelijk is over hoe ze precies zullen doorwerken, is de verwachting dat er minder dan 0,2 procent van het Nederlands bruto binnenlands product mee gemoeid is. Dat is iets minder dan 2,5 miljard euro. Vooralsnog zullen Amerikaanse afnemers namelijk geen alternatief hebben voor vertrouwde producenten.
“Het effect is relatief klein omdat de VS de heffingen voor alle landen verhoogt en andere landen veel meer met de VS handelen dan wij”, zegt econoom Bert Colijn. “Bovendien zijn er eerst nog weinig uitwijkmogelijkheden: op korte termijn zullen bedrijven geen fabrieken in de VS opzetten, dus daar merken we weinig van.” Sectoren die hier vooral geraakt worden zijn machines en apparaten, elektronica en voertuigen.
Wel waarschuwt Colijn voor bijkomende effecten, zoals het vertrouwensverlies bij producenten en consumenten. “Vanwege alle onzekerheid zullen bedrijven misschien afwachten met investeringen. Ook consumenten zullen vanwege de spanningen misschien de hand op de knip houden.”
Ook kunnen op de langere termijn bedrijven zich heroriënteren op de VS en productiecapaciteit toch overplaatsen. “Het kan zijn dat bedrijven meer in de VS gaan produceren, om de heffingen te vermijden.”
Op de hele eurozone verwacht de bank dat de economische groei een knauw krijgt: ING stelt de verwachting bij van 0,7 naar 0,6 procent groei dit jaar, en van 1,4 naar 1 procent voor 2026.
De Amsterdamse beurs opent vanmorgen flink in de min na het nieuws uit de VS. De AEX-index zakt bijna 2 procent. Na het eerste handelsuur kroop de beurs weer iets omhoog, naar zo’n min 1,5 procent. Dat is ook het verlies waarop de Duitse beurs in Frankfurt staat.
In Amsterdam staan nagenoeg alle fondsen in het rood. De banken ABN Amro en ING krijgen met respectievelijke verliezen van 4 en 3 procent de grootste klappen. Ook chipmachinebedrijven ASML en ASMI zitten in het rood.
VNO-NCW: machtsblok Europa moet met effectief antwoord komen
Werkgeversorganisatie VNO-NCW vreest dat de importheffingen zullen uitlopen op een handelsoorlog, maar pleit er toch voor ze “niet onbeantwoord voorbij te laten gaan”. Een woordvoerder noemt de maatregelen “een vergaande stap” van Trump, waarvan nu nog niet alle gevolgen te overzien zijn.
VNO-NCW noemt het belangrijk dat de EU met een stevig, gepast en effectief antwoord komt en zegt dat de Europese Unie als economische machtsblok niet hoeft worden te onderschat: 450 miljoen consumenten bieden een sterke positie. Tegelijkertijd moet de dialoog met de VS worden voortgezet, want “niemand heeft baat bij een handelsoorlog die uiteindelijk alleen maar verliezers kent”.
Wereldwijd geschokte reacties
“Een grote klap voor de wereldeconomie”, reageert EU-commissievoorzitter Von der Leyen, “enorm teleurstellend”, meent Japan, de Australische premier noemt het “niet het gedrag van een vriend”. Wereldwijd keuren regeringsleiders de heffingen af. In sommige gevallen worden meteen al tegenmaateregelen beloofd, terwijl andere wereldleiders liever terughoudend reageren om een handelsoorlog niet te laten escaleren.
