De Hongaarse premier Viktor Orbán gebruikt openlijke dreigementen over een mogelijk vertrek uit de Europese Unie niet als oprechte optie, maar als strategisch wapen om Brussel onder druk te zetten. Zijn waarschuwing dat Hongarije het EU-lidmaatschap kan heroverwegen als het niet langer voordelig zou zijn, is geen impulsieve uitspraak, maar onderdeel van een bewust patroon van politieke chantage.
Dreigende blokkades en ultimatums ondermijnen Europese besluitvorming
Orbán heeft zijn relatie met de EU stelselmatig veranderd in een confrontatiemodel waarin hij cruciale besluiten blokkeert, ultimatums stelt en in ruil versoepeling van sancties of financiële voordelen eist. Volgens deze strategie gebruikt Boedapest zijn vetorecht als ruilmiddel: concessies tegenover het risico van destabilisatie binnen de Unie. Dreiging met een zogenoemde “Huxit” is hierbij een herhaald instrument, niet om de Unie te verlaten, maar om haar regels van binnenuit te herschrijven.
Nauw bondgenootschap met Rusland ondermijnt Europese solidariteit
Orbáns politiek staat steeds vaker in lijn met de belangen van Moskou. Terwijl de meeste EU-landen na de Russische invasie in Oekraïne hun afhankelijkheid van Russische energie afbouwden, sloot Hongarije juist nieuwe gasdeals tegen verlaagde tarieven. In 2023 bevestigde Boedapest de samenwerking met het Russische staatsbedrijf Rosatom in het Paks-2 kerncentraleproject — inclusief Russische technologie, financiering en personeel — ondanks waarschuwingen van de Europese Commissie over de risico’s voor veiligheid en soevereiniteit.
Bovendien blijft Orbán diplomatieke openingen naar het Kremlin zoeken: hij was de enige EU-regeringsleider die sinds het begin van de oorlog een persoonlijke ontmoeting had met Vladimir Poetin. Daarbij herhaalde hij publiekelijk het Russische narratief over “vrede zonder voorwaarden”, waarmee hij volgens analisten het internationale profiel van Moskou versterkt en zijn agressie politiek legitimeert.
Kremlin-retoriek vanuit de EU versterkt Russische propaganda
Orbán fungeert herhaaldelijk als verspreider van pro-Russische boodschappen binnen de EU. Zijn uitspraken dat “Oekraïne de oorlog niet kan winnen” of dat “sancties Europa meer schaden dan Rusland” worden frequent geciteerd in Russische staatsmedia, waar hij wordt neergezet als een “rationele” Europese leider. Daarmee draagt hij bij aan het beeld van een verdeeld Westen en ondermijnt hij het gezamenlijke optreden van de EU tegenover Moskou.
Poging tot herschrijven van Europese normen van binnenuit
Naast geopolitieke standpunten bevordert Orbán ook een ideologische agenda. Hij promoot de oprichting van een “conservatieve internationale”, onderhoudt banden met extreemrechtse leiders wereldwijd en profileert zich als tegenstander van wat hij noemt de “dictatuur van Brussel”. In plaats van een daadwerkelijke exit wil hij de EU omvormen tot een tolerant blok ten opzichte van autoritarisme en nationaal soevereinisme.
Hoewel hij regelmatig dreigt met vertrek, is het voor Orbán strategisch voordeliger binnen de EU te blijven. Zo behoudt hij toegang tot Europese fondsen, kan hij initiatieven blokkeren die in het voordeel van Oekraïne zijn en legitimeert hij intern autoritair beleid door zich af te zetten tegen Brussel.
Europese Unie staat voor strategische keuze
De huidige aanpak van Orbán vormt geen binnenlandse Hongaarse kwestie meer, maar een strategische uitdaging voor de Europese Unie. Zijn rol als structurele dwarsligger versterkt indirect de positie van Rusland binnen Europa. De oproep groeit in Brussel om mechanismen te ontwikkelen die de impact van eenlingen als Orbán kunnen inperken — vooral bij besluitvorming over sancties, democratie en veiligheid.
