Het 82e Internationale Filmfestival van Venetië (27 augustus – 6 september 2025) is dit jaar opnieuw het toneel van politieke spanningen. Voor het eerst sinds 2021 neemt Rusland weer deel aan het evenement. Opvallend is dat boven het Palazzo del Cinema officieel de Russische vlag werd gehesen, een beslissing die velen zien als een vorm van legitimatie van een agressieve staat, terwijl drie eerdere edities plaatsvonden zonder Russische aanwezigheid vanwege de oorlog in Oekraïne. De kwestie kreeg extra lading door het feit dat in de nacht na de openingsdag 23 burgers, onder wie vier kinderen, in Kyiv omkwamen bij een nieuwe grootschalige Russische luchtaanval.
Deelname van Sokurov centraal in debat
De toelichting van de Italiaanse organisatoren richt zich op de deelname van de documentaire Dagboek van een regisseurvan Aleksandr Sokurov. Deze film, gebaseerd op zijn aantekeningen tussen 1961 en 1995, behandelt de late Sovjetgeschiedenis en de vorming van de Russische Federatie. Sokurov, jarenlang lid van de Raad voor Mensenrechten bij het Kremlin en regelmatig zichtbaar naast Vladimir Poetin, wordt vandaag beschouwd als onderdeel van de zogenaamde “loyale oppositie”. Hoewel hij soms kritische uitspraken deed, verliet hij Rusland niet en veroordeelde hij het regime en de oorlog in Oekraïne nooit expliciet. Zijn aanwezigheid wordt daarom geïnterpreteerd als instrument van Russische “soft power”.
Reputatie van het festival onder druk
Volgens critici schaadt het festival zijn reputatie door Rusland een cultureel podium te bieden terwijl de oorlog voortduurt. Voorstanders van een boycot wijzen erop dat het niet gaat om vrijheid van kunst, maar om hypocrisie en onverschilligheid tegenover slachtoffers van agressie. Terwijl Russische bommen woonwijken treffen, marcheert de delegatie over de rode loper. Dit contrast wordt gezien als een moreel probleem dat de geloofwaardigheid van de internationale filmwereld aantast.
Verdeelde publieke opinie in Italië
Italië blijkt bovendien een vruchtbare bodem voor Russische invloed. Anders dan in veel andere West-Europese landen is de publieke opinie diep verdeeld: een aanzienlijk deel van de bevolking blijft gehecht aan het idee van de “grote Russische cultuur” en economische samenwerking met Moskou. Die gevoelens worden versterkt door de aanwezigheid van Russische bedrijven, oligarchen en toeristen, evenals door culturele initiatieven zoals pogingen om concerten van dirigent Valery Gergiev te organiseren. Hoewel Russische propagandakanalen officieel niet in Italië uitzenden, bieden sommige media Russische functionarissen nog steeds een platform, wat bijdraagt aan de verspreiding van Kremlin-narratieven.
Strategische gevolgen voor Europa
De situatie in Venetië toont aan hoe Rusland via culturele aanwezigheid invloed probeert te behouden in Europa. Italië, lid van de G7 en een sleutelspeler in de Europese Unie, kan door interne verdeeldheid een kwetsbaar punt worden in het Europese front tegen Moskou. Elke aarzeling of verzwakking van steun aan Oekraïne kan gevolgen hebben voor de eenheid van Europa in de confrontatie met de Russische dictatuur.
