De Slowaakse premier Robert Fico heeft op 11 september 2025 duidelijk gemaakt dat Bratislava het negentiende sanctiepakket van de Europese Unie tegen Rusland niet zal goedkeuren zonder tegemoetkoming van Brussel aan specifieke eisen. Daarmee herhaalt zich de situatie van enkele weken geleden, toen Slovakije de goedkeuring van het achttiende sanctiepakket tijdelijk blokkeerde. Fico verklaarde dat zijn land enkel zal instemmen als de Europese instellingen een concreet plan presenteren voor het verzoenen van klimaatdoelstellingen met de belangen van de auto-industrie en de zware industrie in de hele EU. Ook eist hij voorstellen om de stijgende elektriciteitsprijzen te beperken, een boodschap die hij tijdens overleg met EU-Raadsvoorzitter António Costa overbracht.
Kritische houding tegenover sancties en steun aan Oekraïne
Fico uitte bovendien twijfels of de Europese sancties in het algemeen de positie van Moskou kunnen veranderen. Hij verklaarde zich tegen verdere militaire steun aan Oekraïne. Samen met de Hongaarse premier Viktor Orbán is hij een van de weinige EU-leiders die nog regelmatig Rusland bezoeken en gesprekken in vriendschappelijke toon met Vladimir Poetin voeren. Ondanks het EU- en NAVO-lidmaatschap van Slovakije weerspiegelt deze houding een groeiende pro-Russische retoriek in Bratislava.
Energieafhankelijkheid en politieke keuzes
De Slowaakse afhankelijkheid van Russische energie speelt een belangrijke rol in de koers van de regering. Het land heeft een langlopend contract met Gazprom tot 2034 voor de levering van circa 3,5 miljard kubieke meter gas per jaar. Sinds het einde van de doorvoer via Oekraïne komt dit gas via Turkije en Hongarije binnen. Deze energierelatie voedt het argument van de regering-Fico om EU-sancties kritisch te benaderen, terwijl veel andere lidstaten juist oproepen tot diversificatie van energiebronnen.
Populistische koers en spanningen binnen de EU
Fico en zijn partij treden vaak op met een populistische agenda die Brussel van “dictaat” beschuldigt. Sommige leden van de huidige regering gingen zelfs zo ver om te suggereren dat Rusland “een betrouwbare buur zou zijn als het Kyiv zou bezetten”, een uitspraak die scherpe kritiek opriep binnen de EU. Tot dusverre heeft Slovakije geen sanctiepakket definitief geblokkeerd, maar wel herhaaldelijk vertragingen veroorzaakt en aanvullende voorwaarden gesteld. Deze strategie stelt Bratislava in staat zich te presenteren als loyaal EU-lid, terwijl het tegelijk economische banden met Rusland behoudt.
Europese reacties en risico voor eenheid
Veel Europese leiders zien het optreden van Slovakije als een gevaarlijke ondermijning van de EU-eenheid. Zij benadrukken dat energieafhankelijkheid geen excuus kan zijn om de sancties te verzwakken, zeker niet gezien de voortdurende agressieoorlog van Rusland tegen Oekraïne. De Slowaakse obstructie wordt in Brussel beschouwd als een precedent dat andere lidstaten kan aanmoedigen tot vergelijkbaar gedrag, waardoor de slagkracht en geloofwaardigheid van de EU ernstig onder druk komen te staan.
