Redactie
De Amerikaanse president Donald Trump heeft maandag na zijn inauguratie een reeks aan presidentiële bevelen ondertekend. Van het uitroepen van een noodtoestand aan de zuidgrens tot gratie voor de Capitoolbestormers: we zetten de bevelen voor je op een rij.
Immigratie
Dit thema lijkt de absolute topprioriteit van Trump, die verreweg de meeste presidentiële decreten aan dit onderwerp wijdde. Trump heeft een nationale noodtoestand uitgeroepen als het gaat om illegale immigratie. Door dat te doen, kan hij Amerikaanse troepen naar de grens tussen de Verenigde Staten en Mexico sturen.
In zijn inauguratiespeech zei Trump ook dat hij zou proberen om alle pogingen van illegale immigranten om binnen te komen zou stoppen. En dat alle migranten die worden betrapt op een illegale oversteek, gearresteerd zouden worden.
Trump heeft Mexicaanse criminele bendes laten aanmerken als terreurorganisaties.
De maatregel geeft de Amerikaanse justitie meer vrijheid om Mexicaanse misdaadorganisaties te bestrijden. Ook ontstaat daardoor de mogelijkheid voor het Amerikaanse leger om militaire operaties uit te voeren op Mexicaanse bodem. Onder andere het Sinaloakartel en het Jaliscokartel zijn genoemd als mogelijke doelwitten.
Transgenderrechten en diversiteitsprogramma’s
In een van de tientallen decreten die Trump maandag in de Oval Office tekende, staat dat in de VS alleen nog mannen en vrouwen worden erkend. Kiezen voor een neutrale optie voor geslacht, zoals een X, bij bijvoorbeeld een paspoortaanvraag wordt onmogelijk.
Tijdens zijn campagne kondigde Trump aan een einde te maken aan het «woke» gedachtegoed. De president wil ook het diversiteitsbeleid van de overheid afschaffen. Hij kondigde aan een samenleving te smeden die «kleurenblind is en gebaseerd op verdienste».
Besluiten die Trumps voorganger Joe Biden nam om bijvoorbeeld discriminatie op basis van genderidentiteit of seksuele geaardheid tegen te gaan, zijn maandag door Trump teruggedraaid.
Energie en klimaat
Net als op het gebied van immigratie, riep Trump ook een noodtoestand uit op het gebied van energie. Hij ondertekende een decreet dat Amerikaanse energieproductie moet stimuleren, hoewel die productie volgens NBC News al op recordhoogte ligt.
De energienoodtoestand moet ervoor zorgen dat er weer meer geboord kan worden naar olie en gas.
De VS gaat zich ook terugtrekken uit het Klimaatakkoord van Parijs, meldde het Witte Huis maandag tijdens de inauguratie. Bovendien zei Trump dat hij een overheidsregel zou intrekken die het producenten van elektrische auto’s verplicht de uitstoot terug te dringen.
WHO
Trump heeft een decreet getekend waarmee de VS vertrekt uit de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). De 47e president van de VS had al aangekondigd dat het land uit de internationale organisatie zou stappen.
In 2020 trok de Republikein de VS ook terug uit de WHO. Hij deed dat toen omdat hij kritiek had op de corona-aanpak van de organisatie. Onder Trumps voorganger Biden werd die terugtrekking ongedaan gemaakt.
Gratie aan Capitoolbestormers
Trump verleende, zoals hij al had aangekondigd, gratie aan ongeveer vijftienhonderd bestormers van het Capitool. «We hopen eerlijk gezegd dat ze vanavond nog vrijkomen», zei Trump over zijn aanhangers. «We gaan ervan uit.»
Er zijn in de VS ongeveer twaalfhonderd mensen veroordeeld voor de rellen van 6 januari 2021. Toen probeerden aanhangers van Trump te verhinderen dat zijn verkiezingsnederlaag werd bekrachtigd in het parlement.
Veertien leiders van de uiterst nationalistische Oath Keepers-militie en extreemrechtse Proud Boys komen dankzij Trump ook vervroegd op vrije voeten, maar hun veroordelingen blijven wel intact.
Een woordvoerder van het Amerikaanse gevangeniswezen laat weten dat sommige gevangenen in de nacht van maandag op dinsdag (Nederlandse tijd) zijn vrijgekomen.
Nancy Pelosi, de voormalige voorzitter van het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden, vindt de gratie voor de bestormers «een schandalige belediging van ons rechtssysteem». Een voormalige politieagent die bij het Capitool werd aangevallen, Michael Fanone, laat aan CNN weten dat hij zich «door zijn land verraden» voelt nu zijn aanvallers op vrije voeten komen.
Uitvoering doodstraf
Trump heeft een decreet getekend dat er volgens Amerikaanse media voor moet zorgen dat de doodstraf vaker uitgevoerd kan worden. The Washington Post schrijft dat het ministerie van Justitie de opdracht krijgt om de doodstraf te vragen voor zeer ernstige misdrijven waarbij een overheidsbeambte om het leven is gebracht of de verdachte een persoon is die illegaal in de VS verblijft.
Oud-president Biden zette recent de straffen van 37 van de 40 misdadigers die op federaal niveau ter dood waren veroordeeld om in levenslange celstraffen. Daarmee wilde hij volgens Amerikaanse media voorkomen dat ze onder Trump een dodelijke injectie krijgen.
In de laatste zes maanden van Trumps eerste presidentschap werden dertien misdadigers gedood, meer dan onder enige andere president in meer dan honderd jaar. Tijdens zijn campagne kondigde Trump al aan het gebruik van de doodstraf op federaal niveau uit te breiden in een tweede termijn.
Naamswijzigingen
Trump heeft in zijn eerste uren als president van de VS een decreet getekend dat de Golf van Mexico omdoopt tot Golf van Amerika. Ook de berg Denali in Alaska gaat weer Mount McKinley heten. De naam was in 2015 veranderd toen de Democraat Barack Obama in het Witte Huis zat.
De geografische namen moeten door de minister van Binnenlandse Zaken worden aangepast in overheidscommunicatie en op officiële kaarten. Trump heeft Doug Burgum voorgedragen als binnenlandminister.
Trump besprak de naamswijzigingen in zijn speech maandag. Zijn voormalige rivaal Hillary Clinton barstte op dat moment in lachen uit. In de zaal klonk luid applaus. De autoriteiten in de Amerikaanse staat Florida lijken de naam Golf van Amerika in een persbericht over het weer al te hebben omarmd.
Het is niet geheel duidelijk of de Amerikaanse president het recht heeft om internationale wateren te hernoemen. In dat geval zou het decreet vooral als symbolische stap gelden.
Importheffingen
De importheffingen van 25 procent die Trump overweegt voor producten uit Mexico en Canada kunnen ingaan op 1 februari. Dat heeft Trump bekendgemaakt na zijn inauguratie maandag.
Met de eerder aangekondigde tarieven wil Trump zijn buurlanden ertoe bewegen meer te doen aan de toestroom van illegale verdovende middelen en migranten die zonder toestemming de Mexicaans-Amerikaanse grens oversteken.
Thuiswerkregeling overheidsmedewerkers
Zoals aangekondigd wil Trump flink gaan snijden in het ambtenarenapparaat van de federale regering. Voor die taak wordt Elon Musk verantwoordelijk, die een eigen ‘ministerie’ (DOGE) krijgt om de overheid efficiënter te maken. In werkelijkheid zal het geen echt ministerie, maar eerder een soort taskforce zijn.
Dat plan stuitte al voordat het decreet door Trump werd ondertekend op juridische weerstand. Er zijn al drie rechtszaken aangespannen tegen het plan voor DOGE, meldde CNN maandag.
Op Trumps agenda staat verder het plan om het makkelijker te maken om overheidsmedewerkers die niet partijgebonden zijn te ontslaan. Dat heeft mogelijk gevolgen voor duizenden medewerkers. En Trump wil thuiswerken ontmoedigen.
