Redactie
De beheerders van het elektriciteitsnet willen hun tarieven op de schop gooien. Nu betaalt iedereen nog hetzelfde voor toegang tot het net. Mogelijk worden de nettarieven straks voordeliger voor zuinige huishoudens en mensen die vooral elektriciteit gebruiken als de zon schijnt.
Zo’n nieuw tariefsysteem is rechtvaardiger en efficiënter, concludeert onderzoeksbureau Berenschot maandag in een studie voor brancheorganisatie Netbeheer Nederland. Maar het maakt de energierekening ook ingewikkelder.
Die energierekening is nu al best lastig te begrijpen. De factuur bestaat in feite uit drie delen: het tarief van je energieleverancier, belastingen en de netwerkkosten. In die laatste categorie betalen huishoudens dit jaar zo’n 350 euro.
Dat nettarief is gelijk voor elke aansluiting. Het maakt niet uit hoeveel stroom je verbruikt, en of dat tijdens de spits of daluren op het stroomnet is. De nettarieven lopen de komende jaren flink op als gevolg van miljardeninvesteringen in de uitbreiding van het stroomnet. In 2030 betaalt elk huishouden vermoedelijk ruim 600 euro per jaar.
Door het groeiende aantal warmtepompen, inductiekookplaten en e-auto’s dreigt overbelasting van het stroomnet ondertussen een groter probleem te worden. Netbeheerders willen huishoudens daarom aanmoedigen om vooral ‘s middags of ‘s nachts stroom te verbruiken, in plaats van tijdens de avondpiek.
Goedkoper in de middag en zomer
Berenschot onderzocht wat er zou gebeuren als mensen een veel lager vast nettarief betalen, met daarbovenop een tarief per kilowattuur. Dat bedrag is ook nog eens anders per uur en per seizoen.
Het nettarief zou maximaal 24 eurocent per kilowattuur worden op een winteravond, terwijl op een wintermiddag slechts 3 eurocent wordt gerekend. In de zomer zouden huishoudens tussen 9.00 en 17.00 uur helemaal geen netkosten betalen, terwijl een kilowattuur ‘s avonds 16 eurocent kost.
Zo’n systeem zou met name bezitters van elektrische auto’s aanmoedigen om op gunstigere momenten te gaan laden, blijkt uit de resultaten van het onderzoek. Ook door schuivende activiteit van warmtepompen neemt de avondpiek op het stroomnet flink af. Dat zorgt er weer voor dat er minder geïnvesteerd hoeft te worden in uitbreiding van het stroomnet. Daarnaast blijft er meer ruimte over om nieuwe woningen en autolaadpunten aan te sluiten.
Met name mensen in kleinere woningen gaan er door het nieuwe systeem flink op vooruit, omdat zij relatief weinig stroom verbruiken. De kosten gaan juist stevig omhoog voor mensen in grote woningen, en voor huishoudens die al flink hebben geïnvesteerd om van hun gasverwarming en benzineauto af te komen. Maar juist die huishoudens kunnen ook veel geld besparen door hun auto’s en warmtepompen zo in te stellen dat ze de spits op het stroomnet mijden.
Het gaat ook meer lonen om stroom uit de eigen zonnepanelen te gebruiken, of op te slaan in een batterij. Daarover hoeven in het nieuwe systeem geen netkosten te worden betaald.
Berenschot waarschuwt dat er ook enkele tienduizenden kwetsbare huishoudens zijn die juist meer gaan betalen onder het nieuwe systeem. Het gaat bijvoorbeeld om mensen met een kleine portemonnee die veel stroom verbruiken voor hun medische apparatuur. Als het nieuwe systeem inderdaad wordt ingevoerd, is er volgens de netbeheerders mogelijk overheidsbeleid nodig om deze mensen te compenseren.
Toezichthouder moet nog oordeel vellen
Het is nog onzeker of het nieuwe tariefsysteem ook echt ingevoerd gaat worden. De netbeheerders gaan hiervoor een voorstel uitwerken en indienen bij toezichthouder ACM. Die moet er uiteindelijk over oordelen.
Als de ACM groen licht geeft, zal het nog een tijd duren om technische aanpassingen te doen bij alle leveranciers. In totaal zal het vier tot zes jaar duren om het nieuwe tariefstelsel in te voeren, denkt Berenschot.
Als Nederland inderdaad overstapt op het nieuwe systeem, is dat geen unicum. Het is juist ongebruikelijk dat de nettarieven hier voor alle huishoudens gelijk zijn. In de meeste EU-landen betaal je al meer als je meer stroom verbruikt. In sommige landen betalen consumenten ook al meer voor gebruik van het stroomnet op de drukste momenten.
‘Zo betaalbaar mogelijk houden’
«Netbeheerders maken zich zorgen over de oplopende nettarieven en streven ernaar om het zo betaalbaar mogelijk te houden voor alle aansluitingen», zegt beleidsdirecteur Hans-Peter Oskam van Netbeheer Nederland.
Volgens hem is het belangrijk dat consumenten hun gedrag aanpassen om het stroomnet efficiënter te gebruiken. Ook is het eerlijker als grootverbruikers meer bijdragen voor de netkosten die zij veroorzaken.
De netbeheerders verkennen nog hoe het nieuwe systeem begrijpelijk kan worden gemaakt voor de gemiddelde consument. Oskam hoopt dat apps en slimme apparaten er in de toekomst voor zorgen dat stroomverbruik automatisch naar de goedkopere momenten verschuift. Hij heeft in ieder geval al een slogan klaarliggen voor zijn plan: «Bij ander gedrag hoort een ander bedrag.»
