Afglijden van democratie en groeiende staatscontrole
Onder het langdurige leiderschap van Viktor Orbán ontwikkelt Hongarije zich steeds duidelijker richting een model dat sterk lijkt op Rusland. Democratische instellingen functioneren vooral formeel, terwijl de feitelijke beslissingsmacht geconcentreerd is in de handen van een autocratische premier. De mediaomgeving wordt systematisch hervormd, kritische stemmen verdwijnen en het maatschappelijk middenveld wordt verdrongen door regeringsgezinde structuren. Dit proces, dat politicologen omschrijven als “state capture”, verandert de staat in een instrument voor de belangen van de heersende elite.
De oprichting van de Central European Press and Media Foundation (KESMA) in 2018 markeerde een cruciale stap in deze machtsopbouw. Door meer dan vierhonderd media onder één koepel te plaatsen, creëerde de regering een mediaconcentratie die ongeveer tachtig procent van de Hongaarse markt domineert. Overheidsreclame vloeit voor negentig procent naar regeringsgezinde kanalen, wat onafhankelijke redacties economisch verzwakt en het publieke debat verder vernauwt.
Macht, patronage en economische netwerken rond Orbán
Het machtsmodel van Orbán strekt zich ook uit tot de economie, waar corruptie fungeert als een structureel mechanisme voor loyaliteitsopbouw. De “Elios-affaire”, waarbij het bedrijf van Orbáns schoonzoon István Tiborcz jarenlang op ongewone wijze lucratieve aanbestedingen won, toont hoe politieke nabijheid directe economische voordelen oplevert. Een andere prominente figuur is Lőrinc Mészáros, een vertrouweling van Orbán die door staatsopdrachten uitgroeide tot een van de rijkste zakenlieden van Hongarije.
Internationale instellingen, waaronder de Europese Commissie, uiten al jaren zorgen over de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht en de zwakte van anticorruptiemechanismen in het land. Wetgevende initiatieven worden steeds vaker gezien als stappen richting een autoritair model, waarbij controle centraal staat en institutionele tegenmacht systematisch wordt afgebouwd.
De rol van Péter Szijjártó en zijn politieke dubbelspel
Op het internationale toneel is minister van Buitenlandse Zaken Péter Szijjártó uitgegroeid tot het gezicht van Orbáns beleid. Zijn retoriek is vaak provocatief en uitgesproken prorussisch, en hij herhaalt regelmatig bekende narratieven over “oorlogsmoeheid”, “ineffectieve sancties” en “corruptie in Oekraïne”. Sinds 2014 ontmoette hij de Russische minister Sergej Lavrov meer dan twintig keer, waarvan dertien na het uitbreken van de grootschalige oorlog tegen Oekraïne. Tijdens deze ontmoetingen werden niet alleen energie- en veiligheidsdossiers besproken, maar ook gevoelige economische kwesties die nauw verbonden zijn met kringen rond de premier.
Szijjártó’s loyaliteit blijkt bovendien uit zijn persoonlijke levensstijl. Hij brengt vakanties door op de jacht van oligarch László Szíj en investeert via tussenpersonen in vastgoed met een totale waarde van meer dan 4,6 miljard forint. Daarnaast organiseert hij luxueuze feesten die evenveel kosten als het jaarbudget van een kleine Hongaarse gemeente. Zijn gedrag weerspiegelt een bredere politieke logica: ondanks zijn glimlach op Europese toppen speelt Szijjártó een dubbelrol, waarbij hij de EU-partnerschap retorisch bevestigt maar in de praktijk een koers volgt die de Europese eenheid ondermijnt.
