Honderdduizenden mensen die jaren geleden betaalde belasting terugkrijgen en de overheid die daar miljarden aan kwijt is. Vandaag begint de grote hersteloperatie van de zogeheten box 3-belasting.
De Belastingdienst zet vandaag het formulier online waarmee mensen geld kunnen terugvragen als ze denken dat ze te veel vermogensbelasting hebben betaald. De dienst moet dit doen vanwege uitspraken van de Hoge Raad, de hoogste rechter van Nederland. Vijf vragen over deze grote terugbetaalactie.
Waarom?
Tussen 2017 en nu moesten mensen mogelijk te veel belasting betalen over hun vermogen. De Hoge Raad bepaalde dat de manier waarop de Belastingdienst die belasting berekent oneerlijk kan zijn.
De vermogensbelasting heet officieel de vermogensrendementsheffing. De Belastingdienst gaat ervan uit dat je vermogen rendement oplevert. Over spaargeld krijg je rente, aandelen stijgen vaak in waarde en leveren ook dividend op en huizen worden ook meer waard en leveren huurinkomsten op.
En over dat rendement moet je belasting betalen. Maar de Belastingdienst bekeek niet per persoon hoeveel rendement iemand haalde. Ze gingen uit van een zogeheten fictief rendement: een schatting van hoeveel rendement je gemiddeld jaarlijks ongeveer behaalt. En van dat geschatte rendement moest je dan een deel aan de Belastingdienst betalen. Welk deel verschilt per jaar, maar altijd tussen de 30 en 36 procent.
De kritiek van de Hoge Raad is dat het werkelijke rendement van mensen een stuk lager kan uitvallen dan dat fictief rendement. Mensen moeten dan belasting betalen over een rendement dat ze helemaal niet behaald hebben en dat is oneerlijk.
Dus kunnen mensen nu bij de Belastingdienst opgeven wat hun werkelijke rendement was. En als dat lager was dan het fictieve rendement, hoeven ze minder of geen vermogensbelasting te betalen en kunnen ze geld terugkrijgen. Als het hoger was hoeven ze geen extra belasting te betalen. Het is dus altijd in het voordeel van de belastingbetaler.
Voor wie?
Het geldt alleen voor mensen die bij de jaarlijkse belastingaangifte in de jaren vanaf 2017 tot nu vermogensrendementsheffing hebben moeten betalen. Die moet je betalen als je meer dan een bepaalde waarde aan bezittingen hebt.
In 2017 was dat meer dan 25.000 euro als je als individu aangifte deed en het dubbele, 50.000 euro, voor een koppel. Had je bijvoorbeeld in 2017 24.000 euro spaargeld en verder geen box 3-bezittingen dan betaalde je helemaal geen vermogensbelasting.
De afgelopen jaren is het heffingsvrij vermogen flink gestegen. Voor 2024 is het 57.000 euro voor singles en 114.000 euro voor koppels. Vallen al je bezittingen onder Box 3? Nee, je inboedel en ook een privé-kunstcollectie niet. En ook niet het koophuis waar je zelf in woont. Tweede of meer huizen wel.
Voor 2021 tot en met 2024 kan iedereen die vermogensbelasting moest betalen zijn werkelijk rendement opgeven. Voor 2017 tot en met 2020 zijn er voorwaarden, zoals of je eerder bezwaar hebt gemaakt.
De Belastingdienst roept mensen op het formulier pas in te vullen nadat ze een uitnodigingsbrief hebben gekregen over een specifiek jaar. Ingevulde formulieren worden namelijk verwerkt in de volgorde van de verstuurde brieven.
Hoeveel kun je terugkrijgen?
Dat ligt helemaal aan of je veel spaargeld had of juist aandelen of vastgoed. In totaal denkt de overheid dat meer dan een half miljoen mensen geld terugkrijgen. Dat zijn logischerwijs vooral mensen met veel vermogen. Want alleen dan betaal je deze belasting.
En het kan ook sterk verschillen per jaar. Als je in 2022 bijvoorbeeld veel aandelen had, is de kans groot dat je geld terugkrijgt. Want de beurskoersen daalden en dan had je dus al snel een negatief rendement. Maar in 2023 was dat weer helemaal anders.
Wat gaat dit de overheid kosten?
De overheid verwacht dat deze regeling over de jaren 2017 tot en met 2024 een verlies van 6,4 miljard aan belastinginkomsten oplevert.
Belastingexperts denken overigens dat die verliesbedragen waarschijnlijk te hoog zijn. In de praktijk verwachten ze dat mensen op minder geld aanspraak kunnen maken en dat ook minder mensen geld zullen terugvragen.
Hoe gaat dit verder?
De komende jaren blijft het systeem hetzelfde: de Belastingdienst rekent met een fictief rendement en jij moet dan documenten aanleveren als je wilt aantonen dat je werkelijke rendement lager is.
Het plan is dat er in 2028 een nieuw systeem komt, waarbij de Belastingdienst meteen iemands werkelijk rendement berekent. Eerdere invoering zou organisatorisch en technisch moeilijk worden.
