De Tsjechische regering heeft op 28 augustus 2025 aangekondigd dat zij meer dan €200 miljoen wil terugvorderen van Agrofert, het agrarisch-industrieel conglomeraat dat is opgericht door voormalig premier Andrej Babiš. Volgens de autoriteiten bestaat dit bedrag uit €4,24 miljard kronen aan Europese subsidies en aanvullende nationale betalingen. Het ministerie van Landbouw baseert de claim op recente gerechtelijke uitspraken die bevestigen dat Babiš tussen 2017 en 2021 de feitelijke controle over Agrofert behield, ondanks de overdracht aan een trust in 2017.
Europese audits en politieke gevolgen
De Europese Commissie stelde in een audit van 2021 vast dat er sprake was van een belangenconflict, waardoor alle subsidies na februari 2017 als “onregelmatig” werden aangemerkt. Dit markeerde een structureel probleem binnen het gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB), dat grote landeigenaren zoals Babiš bevoordeelde. De kwestie krijgt extra gewicht in aanloop naar de verkiezingen van 3 en 4 oktober 2025, omdat het de geloofwaardigheid van de partij ANO en haar leider rechtstreeks raakt. Babiš bestempelde de vordering als “politiek gemotiveerd”, maar verloren rechtszaken versterken het beeld van een zakenimperium dat profiteert van Europese middelen.
Juridische en financiële risico’s
Naast de subsidieclaims speelt ook de zaak “Čapí hnízdo”, waarin het gaat om ongeveer €2,8 miljoen aan EU-geld dat via een omweg werd verkregen. Na een vrijspraak in eerste aanleg in 2023, vernietigde het Hooggerechtshof van Praag in juni 2025 het vonnis en verwees de zaak terug. Verder onthulden de Pandora Papers dat Babiš in 2009 via offshoreconstructies voor $22 miljoen vastgoed aan de Franse Rivièra aanschafte, wat nu onderwerp is van een onderzoek naar mogelijke witwaspraktijken. Deze ontwikkelingen versterken de reputatierisico’s rond Babiš, die naast juridisch ook politiek zwaar wegen.
Geopolitieke dimensie en internationale zorgen
Babiš’ politieke positie verontrust Brussel en Washington. Zijn partij ANO sloot zich in 2024 aan bij “Patriots for Europe”, samen met onder meer de Hongaarse Fidesz en de Oostenrijkse FPÖ. Deze alliantie zet vraagtekens bij militaire steun aan Oekraïne, pleit voor hernationalisering van EU-bevoegdheden en toont bereidheid tot pragmatische relaties met Moskou. Babiš verklaarde bovendien dat een toekomstige regering onder zijn leiding Tsjechiës deelname aan Europese munitie-initiatieven voor Oekraïne zou stopzetten. Dit voedt twijfel over de betrouwbaarheid van Tsjechië binnen de NAVO, zeker gezien zijn eerdere terughoudende opmerkingen over artikel 5-verplichtingen.
Een test voor EU en NAVO
De casus-Babiš vormt meer dan een nationale aangelegenheid: ze raakt de kern van de Europese budgetdiscipline, de rechtsstaat en de geopolitieke eenheid. Terwijl de EU inzet op strikte handhaving van subsidievoorwaarden en versterking van de rechtsstaat, dwingt de situatie rond Agrofert tot de vraag of de Unie en haar partners voldoende veerkracht hebben om politieke en financiële risico’s te beperken. Voor Brussel, Washington en andere bondgenoten staat de geloofwaardigheid van het westerse front op het spel.
