Redactie
Er klinkt steeds luidere kritiek op het EU-doel om vanaf 2035 de nieuwverkoop van auto’s met brandstofmotoren te verbieden. De nieuwe Europese Commissie wil vasthouden aan dat doel, maar blijft dat zo als de auto-industrie in een (nog) diepere crisis raakt?
De vorige Europese Commissie wist het verbod op het nippertje over de finishlijn te slepen. Maar inmiddels gaan er stemmen op om bredere uitzonderingen te creëren, of het verbod pas later in te voeren. Dat komt vooral door de zware tijden die zijn aangebroken voor Europese autofabrikanten.
Volkswagen is bijvoorbeeld van plan om voor het eerst fabrieken in Duitsland te sluiten en tienduizenden banen te schrappen. In Turijn ligt een Fiat-fabriek deze maand stil, omdat er onvoldoende vraag is naar de elektrische auto’s die daar worden gemaakt. Autofabrikanten vrezen voor concurrentie van goedkope e-auto’s uit China, ondanks de invoerheffingen die onlangs op Chinese stekkerwagens zijn ingevoerd.
Het zorgt ook voor hernieuwde twijfels over het 2035-doel, dat volgens sommige autofabrikanten onrealistisch is. Automakers verdienen over het algemeen minder aan elektrische modellen, dus een versnelde verduurzaming zou hun veel geld kunnen kosten.
‘Aan plan vasthouden’
De nieuwe Eurocommissaris voor transport, de Griek Apostolos Tzitzikostas, kreeg voor zijn aanstelling kritische vragen van Europarlementariërs over de CO2-doelen. «We moeten aan ons plan vasthouden», reageerde hij herhaaldelijk. Volgens Tzitzikostas kiest de EU juist voor een duidelijke, langjarige planning om het wagenpark te vergroenen. Daaraan morrelen zou de onzekerheid alleen maar vergroten.
Maar in het Europees Parlement, dat na de verkiezingen van dit jaar naar rechts is opgeschoven, klinken steeds meer twijfels over die planning. «We moeten het verbod op de verbrandingsmotor herzien», zei de Duitse Europarlementariër Jens Gieseke in oktober. Opmerkelijk genoeg hoort Gieseke bij dezelfde partij als Europese Commissie-voorzitter Ursula von der Leyen, die het doel juist heilig heeft verklaard.
Binnen het christendemocratische blok is er een «flinke discussie» over de doelen, zegt CDA-Europarlementariër Tom Berendsen tegen NU.nl. Hij wil zelf wel vasthouden aan het klimaatplan. Het afzwakken daarvan zal geen redding zijn voor kwakkelende Europese autofabrikanten, denkt hij. «De uitdaging voor de Europese auto-industrie is veel groter en veel complexer dan alleen deze motorenwetgeving.»
Berendsen wil wel dat opnieuw wordt gekeken naar de miljardenboetes die autofabrikanten na 2025 kunnen verwachten. Volgend jaar gaan voor nieuwe auto’s strengere CO2-normen gelden, maar sommige fabrikanten vrezen dat ze die normen niet gaan halen. «Ik geloof niet dat je hoge boetes moet opleggen aan fabrieken die nu al mensen ontslaan», zegt Berendsen.
Stellantis-topman weg na duurzame plannen
Ook vanuit de Europese hoofdsteden klinkt kritiek op de doelen voor 2025 en 2035. Italië en Tsjechië leiden een coalitie van zeven landen die de klimaatplannen versneld willen heroverwegen. Volgens de Italiaanse industrieminister Adolfo Urso zijn Europese stekkerauto’s te duur en zal een snelle overstap op elektrische wagens een grote afhankelijkheid van China met zich meebrengen.
BMW-directeur Oliver Zipse deed daar nog een schepje bovenop. Het doel om in 2035 te stoppen met verbrandingsmotoren zal «een enorme krimp van de gehele industrie» betekenen, zei hij. Het doel is volgens hem «niet realistisch meer».
Tot voor kort was Stellantis, het moederbedrijf van onder meer Alfa Romeo, Citroën en Opel, de belangrijkste voorstander van het vasthouden aan de doelen. De autofabrikant had zich daar jarenlang op voorbereid en was er klaar voor, zei directeur Carlos Tavares.
Maar geheel onverwacht vertrok Tavares vorige week bij Stellantis. Volgens bronnen van persbureau Reuters waren de «radicale» elektrische verkoopdoelen een van de zaken die hem uiteindelijk de kop kostten. Binnen het bedrijf zou onbegrip zijn geweest over zijn weigering om te lobbyen tegen de CO2-boetes.
Subsidies vallen juist weg
Toch zal Europa vermoedelijk vasthouden aan de klimaatplannen voor de auto-industrie, denkt Rabobank-econoom Marieke Kuijpers. Uiteindelijk wil de EU in 2050 wel klimaatneutraal zijn. «Als je nu dingen loslaat, betekent het dat je in een later stadium veel harder moet lopen. En dat de economie het dan helemaal niet kan bijhouden.»
Volgens haar is het onvermijdelijk dat autofabrikanten de overstap naar elektrisch moeten maken en dat dat geld gaat kosten. De EU-lidstaten kunnen wel meer doen om die transitie te steunen, denkt Kuijpers. Nu verhoogt Nederland juist de belasting op bezit van elektrische auto’s, en in meerdere landen verdwijnen aanschafsubsidies.
«Die zul je echt wel nodig hebben om de economie te helpen de transitie te maken», zegt de mobiliteitsexpert. Volgens haar zorgt inconsistent beleid voor onzekerheid bij consumenten. «Daardoor kiezen veel particulieren nu voor hybride. Dat moet je zien te voorkomen. Mensen moeten weten waar ze aan toe zijn.»
Mogelijk kan Brussel helpen om die zekerheid te bieden. De Franse industrieminister Marc Ferracci wil dat EU-landen gezamenlijk optrekken om elektrische auto’s te subsidiëren, met een voorkeursbehandeling voor auto’s die in Europa zijn geproduceerd. Wellicht kan Brussel op die manier vasthouden aan zijn doelen en de auto-industrie toch helpen. De grote vraag is of lidstaten bereid zijn de portemonnee te trekken.
