De Servische president Aleksandar Vučić heeft op 16 september 2025 zijn dank uitgesproken aan de Russische autoriteiten voor informatie over een vermeende poging om in Servië een “kleurenrevolutie” te organiseren. Een dag eerder verklaarde de Russische buitenlandse inlichtingendienst dat de EU zou willen inspelen op de herdenking van de ramp van 1 november 2024 in Novi Sad, waarbij 16 mensen omkwamen, om anti-regeringsprotesten te versterken en een “gehoorzame en loyale leiding” aan de macht te brengen. Volgens de Russische versie zouden Europese actoren de nadruk leggen op het “hersenspoelen” van jongeren en de promotie van een zogenaamd “Europese toekomst”. De dienst stelde daarbij dat dit plan zou mislukken door patriottische gevoelens, de invloed van de Servisch-Orthodoxe Kerk en de herinnering aan de NAVO-bombardementen. Russische media berichtten uitgebreid over deze beweringen.
Uitspraken van Vučić te midden van protesten
Vučić benadrukte dat “de organisatoren van de kleurenrevolutie niet zomaar zullen opgeven, aangezien er te veel geld in is geïnvesteerd. Daarom zullen zij een laatste poging tot machtsgreep doen. Wij zijn hierop voorbereid.” Hij voegde eraan toe dat de Russische inlichtingendienst “een van de grootste en machtigste” diensten ter wereld is, en dat Servië steeds aandachtig volgt wat deze naar buiten brengt. De opmerkingen kwamen terwijl in het land al bijna een jaar massale protesten aanhouden met de eis van vervroegde verkiezingen en een hardere aanpak van corruptie. Demonstranten wijzen op het falen van de regering na het instorten van de overkapping op het station van Novi Sad, wat leidde tot de dood van 16 mensen. De onrust dwong premier Miloš Vučević in het voorjaar tot aftreden, terwijl in augustus betogers het kantoor van de regerende Progressieve Partij in Novi Sad bestormden. Vučić schreef deze acties grotendeels toe aan buitenlandse inmenging.
Balans tussen Moskou en Brussel
De Servische leider staat bekend om zijn delicate evenwicht tussen de wens tot EU-integratie en het behoud van nauwe banden met Rusland. Zijn retoriek verandert vaak afhankelijk van de binnenlandse druk en internationale omstandigheden. In mei 2025 woonde Vučić een militaire parade in Moskou bij en ontmoette Vladimir Poetin, wat kritiek in de EU opriep, mede omdat Servië zich nooit aansloot bij de Europese sancties tegen Rusland na de invasie in Oekraïne. Tegelijkertijd verklaarde Vučić tijdens een internationale conferentie dat Servië geen “Trojaans paard” van Rusland in Europa is en lid wil worden van de EU, hoewel het historische banden met Moskou erkent. Europese media wijzen erop dat Servië sinds 2012 kandidaat-lidstaat is en sinds 2014 toetredingsgesprekken voert, maar dat een concreet resultaat nog uitblijft.
Strategische druk van EU en Rusland
Rusland blijft een belangrijke speler in de Servische energiesector: Gazprom levert circa tweederde van de jaarlijkse gasbehoefte van het land en onderhandelt met Belgrado over nieuwe gasopslagfaciliteiten. Tegelijkertijd is de EU goed voor 60% van de Servische buitenlandse handel en levert het de helft van alle directe buitenlandse investeringen. Brussel verstrekt daarnaast miljarden aan leningen en subsidies. Terwijl Rusland Servië steunt in de kwestie rond Kosovo en haar invloed via media en kerk versterkt, verwachten veel jonge Serviërs dat juist de weg richting de EU structurele hervormingen kan afdwingen en democratische standaarden kan herstellen. Regionale inlichtingendiensten waarschuwen intussen voor gezamenlijke destabilisatiepogingen van Moskou en Belgrado in de Westelijke Balkan, variërend van desinformatie tot spionageactiviteiten.
