Een nieuw rapport van de twaalf provincies luidt de alarmbel over de woningbouw in Nederland. De provinciale overheden waarschuwen dat de doelstelling van bijna een miljoen nieuwe woningen tegen 2030 ernstig in gevaar is. Provincies zijn verantwoordelijk voor het verstrekken van natuurvergunningen en het coördineren van de schaarste op het stroomnet, maar ervaren dat de woningbouw vastloopt, meldt Nieuws Impuls.
Woondeals
De afspraak om in 2030 zeker 1 miljoen nieuwe woningen te realiseren werd in het vierde kabinet Rutte in 2022 gemaakt. Deze doelstelling is vastgelegd in de Woondeals, waarbij de nieuwbouwproductie over gemeenten en provincies werd verdeeld. Tot nu toe zijn er ongeveer 260.000 nieuwe woningen gebouwd, maar de productie neemt af.
De resterende 740.000 beloofde woningen tot 2030 komen nu onder druk te staan door verschillende hardnekkige problemen.
Stikstofproblematiek
Stikstof vormt momenteel de grootste hindernis voor de woningbouw. Tot 2023 was er enige ruimte voor bouwers om stikstofuitstoot te compenseren door middel van andere projecten, een proces dat intern salderen werd genoemd. Echter, een belangrijk vonnis van de Raad van State in december 2024 heeft deze mogelijkheid afgeschaft. Hierdoor verliezen veel provincies hun juridische ruimte om vergunningen voor nieuwbouwwijken te verlenen.
De afgelopen jaren zijn er veel woningen gebouwd in de randstad en binnenstedelijk, maar nu ook steeds meer grote woningbouwprojecten op voormalige landbouwgrond worden gestart, worden de stikstofregels problematisch.
Vertraging is kostbaar
De meeste grote woningbouwprojecten bevinden zich binnen 25 kilometer van stikstofgevoelige Natura 2000-gebieden, waar vergunningverlening vaak niet meer mogelijk is. Dit leidt tot stagnatie in de bouw van nieuwe wijken door het hele land, zoals Kloosterveen (Assen), Zandzoom (Castricum) en Ruimtekwartier (Stichtse Vecht). De kosten van een vertraagd bouwproject bedragen gemiddeld 40 euro per nieuwbouwwoning per dag vanwege stijgende arbeids-, materiaal- en grondkosten.
Toegankelijkheid met e-auto’s
Een kortetermijnoplossing die wordt voorgesteld, is dat nieuwe wijken alleen toegankelijk zijn voor elektrische voertuigen. De stikstofuitstoot van de auto’s van toekomstige bewoners is vaak de reden waarom een natuurvergunning nodig is. Door wijken te ontwerpen voor uitsluitend elektrische voertuigen, kan de verplichting om een natuurvergunning te verkrijgen worden omzeild. “Als er in een woonwijk bijna alleen elektrisch vervoer is, is een vergunning vaak wel mogelijk”, aldus de provincies. “Dit kan een optie zijn, maar de huidige regelgeving biedt geen mogelijkheden voor verkeerszones met enkel elektrisch vervoer, wat een wetswijziging vereist.”
Stroomvoorziening
Voor elektrische wijken is echter ook een stroomaansluiting nodig, en dat vormt een tweede groot probleem. De elektrificatie van de samenleving heeft het stroomnet overbelast, met name in provincies als Flevoland, Gelderland en Utrecht. Hier dreigt vanaf 2027 een stop op nieuwe aansluitingen, wat de bouw van tienduizenden woningen in gevaar brengt. Zonder stroomaansluiting is een woning niet verkoopbaar, wat de bouw verder belemmert.
Uitstel van projecten
Bij het sluiten van de Woondeals was netcongestie nog geen acuut probleem, maar nu blijkt dat de uitbreiding van het hoogspanningsnet pas na 2033 voltooid zal zijn. De onduidelijkheid over aansluitmogelijkheden leidt ertoe dat ontwikkelaars projecten uitstellen of helemaal schrappen. Hoewel de Woondeals afspraken bevatten over problemen zoals stikstof en netcongestie, zijn de benodigde oplossingen complexer en kostbaarder dan eerder ingeschat, aldus de provincies.
Oproep tot actie
De provincies doen een oproep aan de landelijke politiek om actie te ondernemen. Er is structureel 4 tot 5 miljard euro per jaar nodig, in tegenstelling tot het huidige budget van 1 miljard euro. Een juridisch houdbare regeling om stikstofproblemen aan te pakken, versnelling van de netuitbreiding en structurele financiering voor gemeenten en woningcorporaties zijn essentieel.
Daarnaast rijzen er ook zorgen over de woningen die al zijn gebouwd. Zijn deze nog wel verkoopbaar met het veranderende klimaat?
