Redactie
De vraag wie de nieuwe premier wordt, ligt steeds nadrukkelijker op tafel. PVV-leider Geert Wilders, die als leider van de grootste partij iemand naar voren mag schuiven, heeft al iemand benaderd. Volgens de informateurs wordt er uiterlijk 15 mei over gesproken.
De premier «is een heel belangrijke functie in het landsbestuur, het gezicht van het land», zei VVD-leider Dilan Yesilgöz dinsdagochtend voordat zij het formatiegedeelte in de Tweede Kamer binnenliep.
Wie de premier wordt, is belangrijk voor het gehele formatieproces, vinden Yesilgöz en Pieter Omtzigt (NSC) dan ook.
Volgens BBB-leider Caroline van der Plas staat die benoeming juist los van het proces. Wat haar betreft moet er eerst een akkoord zijn en gaat het daarna over de «poppetjes».
Wilders liet afgelopen zaterdag weten dat hij een premierskandidaat op het oog heeft. Wilders heeft die persoon ook al benaderd. Het zou volgens de PVV’er van «weinig professionaliteit» getuigen als dat nog niet het geval zou zijn. Wilders noemde het ook «raar» als hij diegene nog niet zou hebben gesproken.
Best bewaarde geheim van formatie
Wie het is, houdt Wilders nog even voor zich. Ook de drie andere formerende partijen weten nog van niets, zei de PVV-leider zaterdag.
Het is het best bewaarde geheim van deze formatie. Vaak wordt de leider van de grootste partij ook de premier. Bij landelijke verkiezingen draaiden de campagnes steeds vaker om de vraag wie de minister-president wordt. Na de verkiezingsuitslag is die vraag dan ook vaak al direct beantwoord.
Maar in het Nederlandse kiesstelsel wordt geen premier gekozen. De leider van de grootste partij heeft dan ook niet het recht om die rol op te eisen.
Daar kwam Wilders na zijn verkiezingswinst ook achter. Er waren grote bezwaren tegen zijn mogelijke premierschap. Yesilgöz liet vlak voor de verkiezingen weten niet in een kabinet onder premier Wilders te stappen. De premier moet kunnen verbinden en Nederland kunnen vertegenwoordigen in het buitenland, vindt de VVD’er. De PVV’er kan dat volgens haar niet.
Omtzigt ziet een te grote rechtsstatelijke afstand tussen zijn partij NSC en de PVV voor een kabinet-Wilders I. Van der Plas heeft er nooit bezwaar tegen gemaakt.
Het leidde ertoe dat de vier partijleiders afspraken dat zij de komende kabinetsperiode in de Tweede Kamer blijven zitten.
‘By the way, je bent ook minister-president geworden!’
De premier is gaandeweg een steeds belangrijkere rol gaan spelen in de nationale politiek. Dat komt ook door het lidmaatschap van de Europese Raad, de in 1974 opgerichte club van de 27 EU-leiders.
Toen Mark Rutte in 2010 premier werd, sprak de toenmalig hoogste ambtenaar op het ministerie van Algemene Zaken hem kort toe. Dat was Richard van Zwol, een van de twee huidige informateurs. Hij feliciteerde Rutte met zijn lidmaatschap van de Europese Raad, schreef de Groene Amsterdammer onlangs. «En o ja, by the way, je bent ook minister-president geworden!», voegde Van Zwol daaraan toe.
De onlangs overleden Dries van Agt (minister-president tussen 1977 en 1982) zei in 2018 in de interviewserie Kijken in de Ziel dat de positie van de Nederlandse premier sterker is geworden «dan die in anderhalve eeuw is geweest».
Dat kwam volgens Van Agt vooral door de EU. «De premier gaat naar de toppen van de Europese Unie. Daar worden soms belangrijke besluiten genomen.»
Ophef over gerucht dat Plasterk premier zou worden
De premier is dus een belangrijke functie waar nog een besluit over moet worden genomen. Even was daar maandag wat ophef over, toen een ogenschijnlijk PVV-account op X meldde dat oud-informateur en voormalig PvdA-minister Ronald Plasterk premier zou worden.
Het was vooral opvallend dat PVV-Kamerlid Fleur Agema daarop reageerde met een smiley met hartvormige ogen. Agema verwijderde haar tweet snel en de PVV benadrukte dat het X-account niet van de partij is. De formerende partijleiders wilden vandaag niet reageren op het voorval. «Het is aan Wilders», zei Omtzigt.
Bron: NU.nl
