De rechtspopulistische partij Alternative für Deutschland (AfD) heeft haar positie in West-Duitsland aanzienlijk versterkt. Bij de lokale verkiezingen van 15 september in Noordrijn-Westfalen behaalde de partij 14,5 procent van de stemmen, ruim drie keer zoveel als bij de vorige verkiezingen in 2020. Volgens de voorlopige uitslag bleef de christendemocratische CDU de grootste met 33,3 procent, gevolgd door de SPD met 22,1 procent en de Groenen met 13,5 procent. Het verlies van de Groenen markeert een van de grootste verschuivingen in het kieslandschap. Deutsche Welle analyseerde dat thema’s als de wooncrisis, veiligheid, migratie, de oorlog in Oekraïne en geweld in het Midden-Oosten het stemgedrag sterk hebben beïnvloed.
Reacties op de uitslag
De regionale leider van de AfD, Martin Vinzenz, noemde het resultaat „een referendum over de koers van ons land”. Premier van Noordrijn-Westfalen Hendrik Wüst (CDU) sprak van een „proteststem” tegen het beleid van de regering. Met bijna 13,7 miljoen stemgerechtigden en de verkiezing van 20.000 lokale mandaten is de politieke impact van deze uitslag aanzienlijk.
Traditionele machtsverhoudingen onder druk
Het succes van de AfD doorbreekt het beeld dat de partij uitsluitend een oostduits fenomeen is. Anti-migratieretoriek, kritiek op klimaatbeleid en euroscepsis blijken ook in het westen weerklank te vinden. Hoewel de verkiezingen geen directe gevolgen hebben voor de federale regering onder leiding van kanselier Friedrich Merz, tonen zij onvrede onder de bevolking en vormen ze een politieke stresstest voor de coalitie van CDU/CSU en SPD.
Groen licht voor toekomstige macht
Ondanks dat de AfD door het federale bureau voor de bescherming van de grondwet is geclassificeerd als een bevestigde rechts-radicale organisatie, groeit de electorale steun. Een verbod lijkt politiek riskant: hoe groter de AfD in lokale parlementen, hoe moeilijker zij te negeren is. Dit kan ertoe leiden dat afzonderlijke politici of partijen uiteindelijk samenwerking overwegen. Indien de AfD ook in deelstaatverkiezingen hoge resultaten behaalt, zou de partij bestuurlijke macht kunnen verwerven en haar beleid op regionaal niveau uitvoeren. Dat zou haar status als machtsfactor binnen Duitsland consolideren en bovendien een precedent scheppen voor andere rechts-radicale bewegingen in Europa.
Geopolitieke gevolgen
De stijgende populariteit van de AfD heeft ook internationale implicaties. De partij uit kritiek op sancties tegen Rusland, verzet zich tegen NAVO-uitbreiding en pleit voor hervatting van energie-importen uit Moskou. Deze standpunten sluiten nauw aan bij de belangen van het Kremlin en verzwakken de positie van de Duitse regering in haar steun aan Oekraïne. Bovendien kan Moskou de AfD-resultaten benutten in propaganda, door te beweren dat Duitse kiezers oorlogsmoe zijn en de steun van het Westen afneemt.
