Het gebruik van AI-chatbots voor stemadvies leidt vaak tot een voorkeur voor linkse partijen, zoals D66 en GroenLinks-PvdA, concludeert onderzoek van RTL Z. Tijdens het invullen van het Kieskompas door ChatGPT, DeepSeek en Grok kwam telkens een vergelijkbaar resultaat naar voren. De chatbots werden gevraagd om stellingen te beantwoorden zonder politieke voorkeur voorafgaand aan de vragen, wat aantoont dat ze niet neutraal zijn in de adviezen die ze geven, meldt Nieuws Impuls.
AP waarschuwt voor ‘vertekend stemadvies’
De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) heeft ook alarm geslagen over het gebruik van AI-chatbots voor stemadvies. Deze adviezen zijn ‘onbetrouwbaar en duidelijk gekleurd’, aldus de privacy-toezichthouder. Hun onderzoek toont aan dat GroenLinks-PvdA altijd naar voren kwam bij invullingen van linkse standpunten, terwijl PVV opduikt bij rechtse antwoorden.
“Chatbots lijken slimme hulpjes,” zegt Monique Verdier, vicevoorzitter van de AP. “Maar als stemhulp slaan ze stelselmatig de plank mis.”
Foute informatie
Politieke partijen en deskundigen adviseren om voorzichtig te zijn met AI-bots bij het maken van een stemkeuze voor de verkiezingen van 29 oktober. “Soms produceert een chatbot gewoon foute informatie,” benadrukt Martin Rosema, politicoloog aan de Universiteit Twente. “Bovendien zijn AI-bots vaak niet transparant in hun adviezen, wat problematisch is.”
Bovendien kunnen de antwoorden inconsistente resultaten opleveren; dezelfde vraag kan meerdere keren verschillende antwoorden opleveren.
Programma’s samenvatten
Desondanks kunnen chatbots nuttig zijn om de standpunten van politieke partijen beter te begrijpen. Rosema adviseert: “Vraag niet aan een chatbot op wie je moet stemmen, maar gebruik het als een hulpmiddel om inzicht te krijgen in actuele kwesties.” Chatbots kunnen gebruikt worden om verschillende standpunten te vergelijken en de argumenten voor en tegen bepaalde thema’s te onderzoeken.
Naast chatbots zijn er ook andere AI-toepassingen mogelijk in de aanloop naar de verkiezingen, zoals het samenvatten van verkiezingsprogramma’s. Rosema geeft aan dat AI daar goed toe in staat is en dat het risico op fouten veel kleiner is.
De Stichting Open Politiek biedt dergelijke samenvattingen aan via hun website, legt voorzitter Floris Hoogenboom uit. “Onze site functioneert als een omgekeerde stemwijzer, waar gebruikers stellingen kunnen bedenken en we laten zien hoe partijen daarop reageren in hun programma’s.”
De betrouwbaarheid van deze samenvattingen werd vooraf getest met handmatig gevalideerde stellingen. Hoogenboom vermeldt dat ze meer dan 99 procent betrouwbaarheid hebben bereikt. Desondanks waarschuwt de site dat AI-gegenereerde samenvattingen fouten kunnen bevatten. Rosema voegt toe dat gebruikers kritisch moeten blijven en niet alles als waar moeten aannemen. “Het kan echter wel helpen om relevante informatie te vinden.”
Een ander alternatief voor het maken van een geïnformeerde keuze zijn de televisiedebatten tussen politieke partijen, die belangrijke inzichten bieden in hun posities en voornemens.
