Het aantal gebruikers van het middel doxyPEP is flink toegenomen, blijkt uit een nieuwe studie van de GGD Amsterdam. DoxyPEP (doxycycline) is een antibioticum om seksueel overdraagbare aandoeningen (soa’s) na onveilige seks te voorkomen. Vooral tegen syfilis en chlamydia werkt het goed.
In een eerder onderzoek uit 2022 zei 2,5 procent van de deelnemers ooit doxyPEP te hebben gebruikt. In het nieuwe onderzoek steeg dat naar 22 procent. Twee op de drie respondenten zegt het middel graag te willen gebruiken.
Antibiotica wil je eigenlijk reserveren voor ernstige ziektes.Hanna Bos, Soa Aids Nederland
Doxycycline wordt veel voorgeschreven bij infecties aan bijvoorbeeld de luchtwegen, huid, darmen en geslachtsorganen. Als preventief middel tegen soa’s is doxyPEP alleen in uitzonderlijke gevallen beschikbaar via de huisarts.
Vooral mannen die seks hebben met mannen gebruiken doxyPEP. Het GGD-onderzoek werd uitgevoerd onder 1633 homomannen en transpersonen die reageerden op een online oproep. De resultaten zijn niet zomaar te generaliseren, maar dat er sprake is van een zorgelijke stijging staat vast, zegt de GGD Amsterdam.
‘Kruit verschoten’
DoxyPEP-gebruik draagt namelijk bij aan de toename van antibioticaresistentie van bacteriën. “En die bacteriën hoeven niet alleen maar verwekkers te zijn van soa’s”, zegt Henry de Vries van de GGD. “Het kan ook gaan om bacteriën die nu longontstekingen veroorzaken. Door aan gezonde mensen een antibioticum te geven om te voorkomen dat ze een soa krijgen, verschiet je op de lange duur het kruit dat we nodig hebben om mensen met die een diagnose krijgen van een infectie te kunnen behandelen.”
Eerder dit jaar adviseerden onder meer de GGD Amsterdam en Soa Aids Nederland daarom tegen het voorschrijven en gebruiken van doxyPEP. “Antibiotica wil je eigenlijk reserveren voor ernstige ziektes”, zegt Hanna Bos van Soa Aids Nederland. “Syfilis is ook een ernstige ziekte, maar is goed te behandelen.”
Dilemma voor artsen
Dat huisartsen doxyPEP nu voorzichtiger voorschrijven, heeft ertoe geleid dat respondenten andere wegen zoeken om eraan te komen. De meest populaire manier is via het buitenland (33,3 procent), via een recept voor andere infecties (31,3 procent) en het internet (19,5 procent).
“Ik haal het meestal als ik op reis ben, voornamelijk buiten Europa”, zegt Tushar, die sinds een jaar gebruikmaakt van doxyPEP. “In veel landen kun je naar een dokter gaan, waar het wordt voorgeschreven, maar soms kun je het ook zonder recept bij de apotheek krijgen.”
Het is een dilemma voor huisartsen: als ze het recept niet voorschrijven komen veel gebruikers via een – vaak illegale – omweg alsnog aan het middel. “Het is dan mogelijk dat je niet de juiste antibiotica koopt, terwijl je denkt dat je beschermd bent”, zegt Bos. “Of dat je het bijvoorbeeld vóór de seks gebruikt in plaats van erna. Dat is ook niet handig.”
Gevaren van antibioticaresistentie
De zorgen over antibioticaresistentie zijn er niet alleen in Nederland. De Wereldgezondheidsorganisatie voorspelt dat als de toename van resistentie doorzet, er in 2050 ongeveer tien miljoen extra mensen overlijden aan infecties die nu nog goed te behandelen zijn met antibiotica.
Bos (Soa Aids) pleit voor voorlichting én verstandiger gebruik van doxyPEP. “Mensen gebruiken het, dus daar zullen we als zorgsector iets mee moeten. Je moet in ieder geval goede voorlichting geven en de voor- en nadelen goed uitleggen, zodat mensen hun eigen verstandige keuzes kunnen maken.”
Tushar sluit zich daarbij aan: “Hoe en hoe vaak gebruik je het middel op een juiste manier? En hoe doe je dat veilig? Het zou goed zijn om betere begeleiding en gericht medisch advies te krijgen.”
