De gemeente Zwolle heeft zijn onteigeningsprocedure geherstructureerd om sneller te kunnen ingrijpen bij grondverwervingsprojecten. In de nieuw gepresenteerde Zwolse Nota Grondbeleid 2025 wordt aangegeven dat het onteigeningstraject voortaan parallel kan lopen aan onderhandelingen voor vrijwillige aankopen. Dit stelt de gemeente in staat om juridische procedures sneller op te starten, meldt Nieuws Impuls.
Door alvast dossiers op te bouwen terwijl gesprekken met eigenaren aan de gang zijn, kan Zwolle sneller handelen indien er geen overeenstemming wordt bereikt. De wettelijke voorwaarden voor onteigening blijven ongewijzigd; er moet een vastgesteld omgevingsplan of een projectbesluit zijn, en de noodzaak tot onteigening moet duidelijk worden aangetoond. De gemeenteraad neemt de onteigeningsbeschikking, waarna de rechter deze moet bevestigen. Eventuele schadevergoedingen worden via de rechtbank vastgesteld.
Onteigening wegens netcongestie
De versnelde onteigening is niet alleen gericht op gemeentelijke bouwprojecten. Ook publieke organisaties, zoals woningcorporaties, ProRail, netbeheerder Tennet en drinkwaterbedrijf Vitens, kunnen het instrument inzetten wanneer vrijwillige aankopen mislukken.
De gemeente Wijst op de regionale netcongestie; het elektriciteitsnet is overbelast en moet worden uitgebreid. Tennet ondervindt al langere tijd obstakels bij het aankopen van grond voor de uitbreiding van verschillende hoogspanningsstations en onderzoekt of onteigening kan helpen om vertraging te voorkomen. Dit is cruciaal om stagnaties bij woningbouw en andere projecten te vermijden.
Voorkeursrecht in twee gebieden
Met de wijziging in het onteigeningsproces neemt Zwolle sterker de regie in handen bij gebiedsontwikkeling. In een recente aanvulling op de Omgevingsvisie Ons Zwolle van Overmorgen zijn twee gebieden aangewezen waar in de komende 15 jaar ongeveer 3000 woningen dienen te worden gebouwd: Vechtpoort en Zwolle Zuid. In deze gebieden moeten eigenaren hun grond en opstal eerst aan de gemeente Zwolle aanbieden bij verkoop. Het voorkeursrecht geldt voor ongeveer zestig woningen en honderd percelen grasland.
De gemeente wil hiermee voorkomen dat projectontwikkelaars grond opkopen en de prijzen opdrijven. Van de totaal 331 kavels in de gebieden Vechtpoort en Zwolle Zuid zijn al ongeveer 75 in handen van ontwikkelaars. Een toename van dit aantal kan de bouw van betaalbare woningen in gevaar brengen, zo waarschuwt de gemeente.
De aanvulling op de Omgevingsvisie is eind vorige maand ter inzage gelegd. Bewoners van de aangewezen gebieden worden begin volgend jaar uitgenodigd voor een dialoog over de plannen.
De trend onder overheden om strengere maatregelen te nemen om maatschappelijke projecten te ondersteunen, is duidelijk. Zo sluit de gemeente Eindhoven onteigening van particulier bezit niet uit om ruimte te maken voor ASML. Recentelijk werd bekend dat het Brabantse dorp Moerdijk volledig moet wijken voor de oprukkende industrie en de uitbreiding van het energienetwerk.
