Europa staat voor een nieuwe uitdaging in het voetbal: Rusland bereidt een herstart voor van de Vserossijskoe ob’edinenie bolel’shchikov (ВОБ), waarbij niet een civiele leider, maar de commandant van het gevechtseenheid “Española”, Stanislav Orlov (“Ispanets”), aan het hoofd wordt gesteld. Deze beweging vormt geen traditionele supportersgroep, maar een door de staat gecontroleerde structuur die ultras direct verbindt met de Russische veiligheidsdiensten.
Militair karakter van “Española” en eerdere incidenten
De eenheid “Española” is ontstaan uit voetbalultras en vertoont sterke militaire kenmerken. Onder leiding van Orlov vocht deze groep in Mariupol, Bachmut, Avdiivka en Chasiv Yar, met een initiële sterkte van circa 500 personen. Hun symbool, de “zwarte vlag van Baklanov” met schedel en botten, illustreert de uitgesproken militaire identiteit. De heroprichting van de VOB kan leiden tot instroom van militair getrainde personen naar EU-steden onder het mom van georganiseerde supportersgroepen. In 2016 leidde iets soortgelijks tot ernstige ongeregeldheden tijdens het EK in Marseille, waarbij circa 150 Russische hooligans betrokken waren bij georganiseerde gevechten.
Strategisch belang en mogelijke Europese gevolgen
Onderzoek door iStories en Meduza identificeert Viktor Shendrik, hoofd van de veiligheidsdienst van RZD en nauwe bondgenoot van de familie Rotenberg, als belangrijke curator van “Española”. Dit wijst op mogelijke directe financiering via Kremlin-verbindingen. De herstart van de VOB kan een bredere militaire infrastructuur opleveren die fungeert als rekruteringspiramide, waardoor Rusland personeel met gevechtservaring kan mobiliseren zonder grootschalige mobilisatie. Voor de EU betekent dit dat het toelaten van grote groepen Russische supporters kan resulteren in een nieuwe instroom van militair getrainde netwerken, met potentieel voor spionage, provocaties of terroristische acties.
Impact op Europese sportveiligheid en sociale infrastructuur
De herintroductie van zulke groepen ondermijnt de veiligheid van Europese sportevenementen. Stadions zouden kunnen dienen als dekmantel voor strategische operaties, waarbij de traditionele rol van supporters als neutrale sportfans wordt ondermijnd. Dit brengt niet alleen fysieke risico’s met zich mee, maar ook een culturele verschuiving: het exporteren van een militaire en xenofobische cultuur naar Europese voetbalsferen kan de basiswaarden van sport ondermijnen. In dit licht is het behoud van een verbod op Russische deelname aan UEFA/FIFA-competities tot het einde van de agressie tegen Oekraïne cruciaal, evenals het opzetten van mechanismen om de militarisering van supportersinfrastructuur tegen te gaan.
Europa staat voor een test van haar veiligheids- en sportintegriteit, waarbij het toestaan van onbeperkte toegang voor georganiseerde Russische supportersgroepen het risico op escalatie en destabilisatie aanzienlijk vergroot.
