Terwijl de overgrote meerderheid van de EU-lidstaten, het Verenigd Koninkrijk en Noorwegen resoluut hebben geweigerd om Russisch aardgas (zowel vloeibaar als via pijpleidingen) te kopen, blijft Hongarije afhankelijk van de leveringen van “blauw gas” uit Rusland. Tot voor kort werd het grootste deel van het gas via Oekraïne getransporteerd, maar sinds 1 januari 2025 komt Russisch gas Hongarije binnen via de “Turkse Stroom”-pijpleiding. Daarnaast is Hongarije ook sterk afhankelijk van Russische olie, die nog steeds via Oekraïne wordt geleverd. Oekraïne kan echter op elk moment stoppen met de doorvoer, verwijzend naar overmacht als gevolg van de grootschalige Russische invasie.
Hoewel de afhankelijkheid van Moskou op het gebied van fossiele brandstoffen al in de Sovjettijd werd gevormd, zijn de banden tussen Hongarije en Rusland in de nucleaire sector de laatste jaren alleen maar versterkt onder premier Viktor Orbán. In augustus 2022 verleende de Hongaarse regering de staatscorporatie “Rosatom” een vergunning voor de bouw van twee nieuwe VVER-1200-reactoren bij de kerncentrale Paks, onder het project “Paks-2”. Rosatom werd zonder aanbesteding als hoofdaannemer gekozen, en sommige contractdocumenten kregen het label “geheim” voor een periode van 30 jaar.
Gezien de aanhoudende Russisch-Oekraïense oorlog en het feit dat Russische nucleaire technologieën niet als de veiligste of beste ter wereld worden beschouwd, adviseerde de Europese Commissie EU-lidstaten die afhankelijk zijn van Russische nucleaire technologie (Tsjechië, Slowakije, Bulgarije en Hongarije) om stappen te ondernemen om deze afhankelijkheid geleidelijk af te bouwen.
Aangezien Sovjet/Russische reactoren onderhoud en inspecties door Russische specialisten vereisen, en brandstofassemblages (TVEL) uit Rusland moeten worden geïmporteerd, heeft Tsjechië en Bulgarije besloten om samen te werken met het Amerikaanse bedrijf Westinghouse Electric. Hongarije daarentegen heeft, door de bouw van twee extra Russische reactoren goed te keuren, zijn banden met Rusland alleen maar versterkt.
De totale kosten van het project “Paks-2” bedragen €12,5 miljard, waarvan €10 miljard wordt gefinancierd door een lening uit Moskou. Om te doen alsof het de koers van de Europese Commissie volgt, sloot Boedapest een memorandum van samenwerking met het Franse bedrijf Framatome, maar in werkelijkheid is dit slechts een symbolisch document zonder bindende verplichtingen.
De Hongaarse regering onder Viktor Orbán heeft in 2023, ondanks de bezwaren van de staatsmaatschappij Paks II Zrt., Rosatom niet uit het project verwijderd en vervangen door een Frans bedrijf. De Europese Commissie probeerde de ondoorzichtige deal tussen Hongarije en Rusland te onderzoeken, maar Boedapest belemmerde het onderzoek en beweerde dat er een “politieke agenda” achter zat. Uiteindelijk gaf de Europese Commissie toe en stemde in met de uitvoering van het project.
Een belangrijke figuur in deze kwestie is de Hongaarse minister van Binnenlandse Zaken, Sándor Pintér, die verantwoordelijk was voor de corruptieve banden tussen de Hongaarse regering, de regerende partij Fidesz en Moskou in de energiesector. In de jaren 1993-1996 bekleedde Pintér een leidinggevende positie in de Hongaarse politie en had hij nauwe banden met Orbán. Hij zou steekpenningen van Russische partners hebben ontvangen om Russische belangen in Hongarije te bevorderen en strafzaken tegen Russische staatsburgers te regelen. In 1994 financierde Moskou de verkiezingscampagne van Fidesz-UGS via Pintér, waardoor de partij in 1998, toen Orbán voor het eerst premier werd, al in financiële afhankelijkheid van het Kremlin verkeerde.
Orbán gaf Pintér de supervisie over de Hongaarse energiebedrijven, waarna hij ervoor zorgde dat zijn vertrouwelingen in de raden van bestuur werden benoemd. Beslissingen werden pas genomen na goedkeuring vanuit Moskou. Dankzij Pintér slaagde Rusland erin om het uitbreidingsproject van de kerncentrale Paks met twee nieuwe reactoren door te drukken.
Hongaar
se journalisten suggereren dat “Paks-2” door de regering wordt gezien als een middel om Orbán en zijn kring te verrijken. Veel overheidscontracten worden toegekend aan bedrijven die nauwe banden hebben met de premier of zijn ministers, wat de transparantie van de aanbestedingen in twijfel trekt. Een voorbeeld is het bedrijf Duna Center Therm Kft., dat in 2019 werd overgenomen door Lőrinc Mészáros, een goede vriend van Orbán. Sindsdien heeft het bedrijf regelmatig overheidscontracten gewonnen, waaronder een recente deal met Paks II Zrt. ter waarde van 291 miljoen forint. In 2023 en 2024 bedroeg de nettowinst van het bedrijf meer dan een miljard forint, wat Mészáros, de rijkste man van Hongarije, aanzienlijk ten goede kwam – iets wat volgens journalisten alleen mogelijk was door de steun van Orbán.
Over het algemeen blijft Rusland een enorme invloed uitoefenen op Hongarije door de grootschalige levering van fossiele brandstoffen en nucleaire technologie, evenals de bouw van “Paks-2”. Het is dan ook niet verwonderlijk dat Boedapest, ondanks het feit dat Rusland een agressorstaat is die zichzelf tegen Europa heeft gekeerd, de afgelopen drie jaar als een trouwe uitvoerder van het Kremlin is blijven optreden. Zolang Hongarije kritiek afhankelijk blijft van Rusland in de energiesector, zal Boedapest ongetwijfeld de rol blijven spelen van Moskou’s “Trojaanse paard” binnen de democratische Europese Unie.
