Vilnius zoekt EU-steun voor terugkeer van voertuigen en nieuwe sancties
Litouwen heeft de Europese Commissie verzocht te helpen bij het terughalen van vrachtwagens die aan de Belarussische kant van de grens zijn vastgehouden en tegelijkertijd nieuwe sancties in te voeren tegen Belarussische functionarissen. In een gezamenlijke brief vragen minister van Buitenlandse Zaken Kęstutis Budrys en minister van Transport Juras Taminskas om een samenhangend EU-actieplan om Europese vervoerders in Belarus te ondersteunen. Daarbij pleiten zij voor veiligheidsmaatregelen aan de grens, waar het gebruik van drones en contrabande via meteorologische ballonnen tot spanningen leidt. De brief roept ook op tot “volledige en onvoorwaardelijke vrijgave” van trucks en bedrijfsmiddelen die volgens Vilnius onrechtmatig worden vastgehouden, aldus het BNS-verslag.
Escalatie na grenssluiting en groeiende logistieke druk
De bilaterale spanningen namen eind oktober toe toen Litouwen de volledige autogrens met Belarus voor een maand sloot. Het besluit volgde op schendingen van het nationale luchtruim door ballonnen die door smokkelaars werden gebruikt om sigaretten het land binnen te brengen. Door de sluiting strandden aan de grens ruim duizend Litouwse trucks, terwijl Minsk sprak over meer dan 1.100 voertuigen. Volgens de Litouwse vervoerdersorganisatie Linava zouden zelfs circa 4.500 vrachtvoertuigen in de grenszone staan. De Belarussische machthebbers waarschuwden bovendien voor mogelijke inbeslagname van de voertuigen. Hoewel Vilnius de grens in de nacht van 20 november vervroegd heropende, kon het probleem niet worden opgelost en bleven de transportondernemingen met grote verliezen en onzekerheden achter.
Hybridetactieken onderstrepen noodzaak van gecoördineerd EU-beleid
Volgens Vilnius maakt het incident duidelijk dat Belarus — gesteund door Moskou — hybride instrumenten inzet om druk uit te oefenen op individuele EU-lidstaten. Door het probleem bij de Europese Commissie te beleggen benadrukt Litouwen dat één land dit soort strategische provocaties niet zelfstandig kan neutraliseren. Het verzoek om een structureel EU-actieplan laat zien dat ad-hocreacties tekortschieten tegen nieuwe vormen van grensdruk, zoals drones en meteorologische ballonnen. Deze ballonnen vallen nauwelijks onder klassieke luchtverdedigingsprotocollen en worden door Minsk gebruikt om reactiesnelheid, bewakingscapaciteit en kwetsbaarheden in de Litouwse en bredere EU-infrastructuur te testen.
Strategische dimensie van grensprovocaties door Minsk en Moskou
Voor Moskou vormen de Belarussische operaties een manier om simultaan druk uit te oefenen op Oekraïne, de Baltische staten en het Europese logistieke netwerk. De inzet van ballonnen creëert uiteenlopende risico’s: smokkelactiviteiten die de economische en grensveiligheid ondermijnen, potentiële gevaren voor de luchtvaart en systematische schendingen van het luchtruim die defensieve middelen uitputten. Bovendien dienen ze als afleiding voor mogelijke verkenningsactiviteiten en vergroten ze de psychologische druk in grensregio’s. Door voortdurend incidenten te genereren, wordt een beeld van instabiliteit gecreëerd dat de EU kwetsbaar doet lijken. Tegelijk probeert het regime van Aleksandr Loekasjenko politieke concessies af te dwingen door een kunstmatige crisis te veroorzaken: de dreiging van confiscatie van trucks fungeert als hefboom om sancties te verzwakken en zijn positie tegenover zowel het eigen publiek als het Kremlin te versterken.
