De Litouwse grenswacht heeft op 3 september 2025 een recordaantal van 55 pogingen tot illegale grensovergangen vanaf Belarus voorkomen. Volgens de dienst voor grensbewaking van Litouwen is dit het hoogste dagcijfer van dit jaar. Een vergelijkbare situatie werd voor het laatst geregistreerd in april 2023.
Vier groepen migranten onderschept
In de districten Varėna en Lazdijai werden 38 personen tegengehouden bij pogingen de grens te overschrijden. Later op de avond werd nog een groep opgepakt in het district Ignalina. Alle migranten werden geïdentificeerd en gecontroleerd, waarna zij teruggestuurd werden naar Belarus, aldus woordvoerder Giedrius Mišutis. Hij benadrukte dat de grensbewaking al sinds het begin van de Russische invasie in Oekraïne in 2022 aanzienlijk is versterkt en dat dit hoge niveau sindsdien gehandhaafd blijft. Tijdens de militaire oefening “Zapad” worden de maatregelen nog verder uitgebreid met extra toezicht en patrouilles, waarbij ook andere overheidsinstanties en reservisten worden ingezet.
Europese context en Frontex-bezorgdheid
Het Europese grensagentschap Frontex heeft Belarus dit jaar bestempeld als een van de belangrijkste knooppunten van illegale migratie richting de EU. In de eerste zeven maanden van 2025 werden aan de oostelijke buitengrens al 5.000 illegale overgangen geregistreerd. Litouwen, Letland en Polen werden al in 2021 geconfronteerd met een migratiecrisis toen duizenden mensen uit het Midden-Oosten via Belarus naar de EU probeerden te reizen. Volgens de autoriteiten van die landen speelde de Belarussische regering hierbij een actieve rol door migranten naar Minsk te vervoeren en vervolgens naar de grens te brengen.
Geopolitieke dimensie en hybride druk
Volgens experts vormt de inzet van migranten een onderdeel van de hybride strategie van Rusland en Belarus tegen het Westen. Het kunstmatig creëren van migratiedruk gaat vaak samen met cyberaanvallen, desinformatiecampagnes en energiedreiging, waardoor een complex geheel van drukmiddelen ontstaat. Voor Minsk is het versterken van de migratiestroom een manier om druk uit te oefenen op de EU met het oog op de opheffing van sancties. Voor Moskou betekent dit een kans om verdeeldheid binnen de EU te vergroten en politieke spanningen te versterken.
Juridische stappen en mogelijke gevolgen
Litouwen, Polen, Letland en ook Finland hebben de grensbewaking inmiddels verder aangescherpt. Daarnaast wordt gezocht naar internationale juridische middelen. In het voorjaar van 2025 diende Litouwen een klacht in bij het Internationaal Gerechtshof van de VN tegen Belarus, met de stelling dat het uitlokken van migratiecrises een schending van het internationaal recht vormt. Een nieuwe golf van illegale grensovergangen kan de positie van Litouwen in deze procedure versterken en de druk op Minsk verder opvoeren.