De loonkloof tussen mannen en vrouwen blijft hardnekkig. Hoewel de uurlonen langzaam naar elkaar toe kruipen, verdienen vrouwen minder met hetzelfde werk. Landelijke regels lossen de kloof niet op, dus heeft vakbond FNV de hoop gevestigd op de nieuwe Europese wet voor loontransparantie.
Sinds 1995 loopt de loonkloof in Nederland elk jaar terug met gemiddeld 0,5 procent. Maar vorig jaar steeg de loonkloof tussen mannen en vrouwen juist weer naar 7,4 procent (dat betekent dat mannen nu gemiddeld 7,4 procent meer verdienen dan vrouwen voor hetzelfde werk), blijkt uit het Nationaal Salaris Onderzoek. Dat komt doordat vrouwen minder hebben geprofiteerd van de salarisverhogingen van de afgelopen twee jaar dan mannen.
Ook in andere Europese landen is de loonkloof nog sterk aanwezig. Daarom heeft de Europese Commissie begin 2023 een wet voor loontransparantie aangenomen. Hierin staat dat bedrijven in EU-landen informatie moeten publiceren over het salaris dat vrouwen en mannen ontvangen voor hetzelfde werk. Is het loonverschil zonder goede reden meer dan 5 procent, dan moeten de bedrijven actie ondernemen. Als dit niet gebeurt, kan de overheid sancties opleggen, zoals boetes.
Die wet is hard nodig, zegt Ilze Smit, projectleider FNV Voor Vrouwen. Want hoewel loondiscriminatie in Nederland al zo’n vijftig jaar verboden is, is de loonkloof er nog steeds. “Als bedrijven transparant zijn over wat ze hun medewerkers betalen, wordt de ongelijkheid tussen mannen en vrouwen op de werkvloer zichtbaarder. Het moet zorgen voor een echte cultuuromslag.”
Hoewel de Europese plannen veelbelovend klinken, worden ze pas halverwege 2026 van kracht in Nederland. “En dat terwijl het heel belangrijk is dat er nu wat aan de loonkloof gedaan wordt”, zegt Smit. “Als je naar de winkel gaat, betaal je ook hetzelfde voor je boodschappen als een man. Mensen moeten beseffen wat die loonkloof inhoudt voor vrouwen.”
Omdraaien van de bewijslast
Als je nu wil aantonen dat er sprake is van loondiscriminatie, is dat behoorlijk lastig. Je kan naar Het College voor de Rechten van de Mens stappen, maar dan ben jij als werknemer de aangewezen persoon om aan te tonen dat jij (onterecht) minder verdient dan je mannelijke collega. De werknemer moet dus het loonstrookje van de mannelijke collega zien te bemachtigen en zo laten zien dat er iets niet klopt.
Dat is in de praktijk vaak moeilijk, blijkt ook uit het verhaal van Webby, die te maken kreeg met ongelijke betaling op haar werk. “Mijn mannelijke collega’s gaan mij echt niet hun loonstrookje geven, zodat ik kan aantonen dat ik meer zou moeten verdienen. Straks krijgen zij er gedoe mee.”
Ook dit zal volgens de nieuwe Europese wetgeving moeten veranderen. “De bewijslast omdraaien is al een grote stap in de goede richting”, zegt Smit. “In de Europese richtlijnen staat dat de werkgever dan juist moet bewijzen dat die de regels niet overtreden heeft. Dan ligt de verantwoordelijkheid niet meer bij de vrouwelijke werknemers.”
Tot de nieuwe wetgeving van kracht is, moeten we het zelf nog even doen. “Je kan bijvoorbeeld nu al proberen transparant te zijn tegen je collega’s”, zegt Smit. “Praat over je salaris met mannelijke collega’s en stap naar je bazen als je vermoedt dat er iets niet klopt. Steun je vrouwelijke collega’s als zij dit soort zaken aankaarten.”
