Moskou zou in november 2024 bijna 4.610 ton wapens uit Iran hebben geïmporteerd, zo blijkt uit een onderzoek van het Russische online medium Meduza. De analyse, gebaseerd op logistieke gegevens en satellietbeelden verstrekt door de non-profitorganisatie C4ADS, laat zien dat de leveringen via de haven van Olya in de regio Astrachan naar Rusland werden verscheept. De ladingen, vaak omschreven als “explosieve materialen”, werden per spoor vervoerd naar grote wapenopslagplaatsen in de regio Wolgograd en in Noord-Ossetië.
Haven Olya als knooppunt voor militaire handel
De haven van Olya speelt een centrale rol in de handelscorridor tussen Rusland en Iran. Naast goederen als graan en vlees wordt de locatie steeds vaker genoemd in verband met wapenleveringen. Volgens C4ADS werd meer dan een kwart van de transporten georganiseerd door zakenman Hossein Shamkhani, zoon van een naaste adviseur van ayatollah Ali Khamenei. De haven zelf staat onder controle van ondernemer Jamaldin Pashayev, die in 2024 door de Verenigde Staten op een sanctielijst werd geplaatst. Containers met explosieve materialen werden via Olya doorgestuurd naar de spoorstations Kotluban en Lukovsky, waar twee grote arsenalen van het Russische ministerie van Defensie zijn gevestigd.
Strategische samenwerking en eerdere contracten
De militaire samenwerking tussen Moskou en Teheran kwam al in 2023 in de openbaarheid. In september van dat jaar bezocht de toenmalige Russische minister van Defensie Sergej Sjojgoe Teheran om te onderhandelen over de aanschaf van korteafstandsraketten van het type Fath-360. In december 2023 werd hiervoor een contract ondertekend. Ondanks officiële ontkenningen van beide landen beschuldigden de Verenigde Staten, Frankrijk, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk Iran in 2023 openlijk van raketleveringen aan Rusland. In januari 2025 ondertekenden president Vladimir Poetin en zijn Iraanse ambtgenoot Masoud Pezeshkian een overeenkomst voor een strategisch partnerschap, die volgens het Kremlin alle domeinen van samenwerking omvat, inclusief militaire.
Gevolgen voor Oekraïne en internationale veiligheid
De leveringen helpen Rusland het tekort aan munitie en precisiewapens op te vangen en de intensiteit van de oorlog in Oekraïne te handhaven. Iran zou onder meer mortiergranaten, artilleriegranaten van 122, 130 en 152 millimeter en raketten voor de Grad-legeringssystemen hebben geleverd. Bovendien worden Iraanse drones actief ingezet in de strijd, wat Oekraïne dwingt om dure luchtafweerraketten te gebruiken en de eigen voorraden uit te putten. Dit maakt Oekraïense steden kwetsbaarder voor Russische aanvallen. Westerse experts vrezen dat deze samenwerking niet alleen de oorlog verlengt, maar ook de kans vergroot dat Rusland gevoelige nucleaire technologieën met Iran deelt, waardoor de zorgen over een mogelijke Iraanse kernbewapening toenemen.
Druk op sancties en internationale respons
Ondanks bestaande sancties tegen zowel Rusland als Iran blijkt de wapenhandel moeilijk te stoppen. De omvang en het tempo van de leveringen benadrukken de tekortkomingen van het huidige sanctieregime en roepen vragen op over de effectiviteit van internationale drukmiddelen. Voor westerse landen betekent dit dat strengere en beter gecoördineerde maatregelen nodig zijn om dergelijke transacties in de toekomst te voorkomen. De as Moskou-Teheran-Pyongyang versterkt zich daarmee tot een blok dat steeds openlijker de internationale orde uitdaagt.
