Een recent onderzoek van het KNMI, het Engelse National Oceanography Centre en het Duitse Potsdam Institute for Climate Impact Research wijst uit dat het risico op een bijna volledige stilstand van de Atlantische Meridionale Overturning Circulatie (AMOC) meer dan 25 procent blijft, zelfs met lagere uitstootniveaus. Dit zou aanzienlijke gevolgen hebben voor het klimaat in Nederland, waarbij de eerste effecten mogelijk al over tien tot twintig jaar merkbaar kunnen zijn, aldus Sybren Drijfhout van het KNMI, hoofdauteur van de studie, meldt Nieuws Impuls.
Koude winters
Een mogelijke stilstand van de AMOC kan de warmtetoevoer via de oceaan naar Nederland volledig stoppen, wat leidt tot drogere zomers. Eerder dit jaar werd al aangetoond dat een stilstand van de AMOC vooral in de winter grote gevolgen zou hebben. Gemiddeld zouden winterse temperaturen met drie graden kunnen dalen, met pieken tot wel 15 graden in strenge winters. De onzekerheden rond deze uitkomsten blijven echter groot.
Wat is de AMOC?
De AMOC, ook wel bekend als de Golfstroom, vervoert warm oceaanwater naar het noordpoolgebied, waar het afkoelt en naar de diepte zinkt. Dit systeem beïnvloedt wereldwijd het klimaat vanwege de onderlinge verbinding tussen alle oceaanwateren.
‘Zeer verontrustende resultaten’
Doctor Drijfhout legt uit dat klimaatmodellen die verder kijken dan 2100 ‘zeer verontrustende resultaten’ tonen, met een aanzienlijke afname van de AMOC tegen die tijd en een verwachte volledige stilstand bij hoge emissies. Hij benadrukt dat het risico ernstiger is dan veel mensen zich realiseren, met de Nederlandse overheid die dit probleem serieus begint te onderzoeken.
Oceaan-transportband
De AMOC fungeert als een ‘oceaan-transportband’, die warm water naar het noorden voert en koud water terug naar het zuiden. Een verzwakking van dit systeem zal wereldwijd ernstige gevolgen hebben, aldus Stefan Rahmstorf van het Potsdam-instituut, die ook aan het onderzoek meewerkte. Het retour van deze stroming kan compleet stoppen binnen 50 tot 100 jaar na overschrijding van een omslagpunt.
Kantelpunt
Een ander recent rapport voorspelt dat de AMOC rond 2060 een kantelpunt kan bereiken, waarna stilstand niet meer te voorkomen is. Drijfhout stelt dat de gevolgen niet alleen voor toekomstige generaties zijn, maar al binnen tien tot twintig jaar zichtbaar kunnen worden door een stilstand van de diepe menging van warm en koud zeewater, met directe reacties in het klimaat.
Afrika en Azië
Bovendien zal dit leiden tot een aanzienlijke stijging van de zeespiegel voor de Europese kust, wat resulteert in frequentere en intensere stormvloeden dan momenteel geschat wordt. Drijfhout merkt op dat de gevolgen in Afrika en Azië ook considerable zullen zijn. Terwijl het hier kouder zou worden, zou men daar hogere temperaturen ervaren met een afname van tropische moessonregens, met gevolgen voor de landbouw en voedselvoorziening.
In Europa kan men een afname van landbouwopbrengsten van ongeveer 30 procent verwachten. Rahmstorf voegt toe dat klimaatmodellen vaak het risico onderschatten, vooral het effect van zoet water van wegsmeltend ijs op Groenland. Hij benadrukt de noodzaak om snel de uitstoot te verlagen, met name van fossiele brandstoffen, om het risico van een AMOC-stilstand aanzienlijk te verkleinen, hoewel het wellicht te laat is om deze volledig te verhinderen.
