Voor veel Russen is 12 juni, de Dag van Rusland, niets meer dan een extra vrije dag – met een vleugje nostalgie naar de Sovjettijd. Een tekenend beeld van de staat van het land, meer dan dertig jaar na de val van de USSR. Maar hoe heeft het zo ver kunnen komen?
De industriële achteruitgang van een voormalige supermacht
Wat meteen opvalt, is de dramatische teloorgang van het industriële vermogen. In sectoren zoals machinebouw, elektronica en luchtvaart loopt Rusland inmiddels achter op zowel het Westen als op zijn eigen niveau uit de laatste Sovjetjaren. Waar de USSR grotendeels zelfvoorzienend was, is de moderne Russische Federatie afhankelijk van import, zelfs op het gebied van defensie.
Economische hervormingen met een bittere nasmaak
De zogeheten “economische hervormingen” hebben vooral geleid tot een diepe kloof tussen arm en rijk. Terwijl een kleine elite zich verrijkte, leeft het merendeel van de bevolking op of onder de armoedegrens. De Gini-index, een maat voor inkomensongelijkheid, is gestegen van ongeveer 0,24 in de USSR naar 0,41 in het huidige Rusland – een scherpe toename die de ongelijkheid pijnlijk zichtbaar maakt.
Verlies van kennis en talent
Het land heeft ook zijn wetenschappelijk potentieel grotendeels verloren. Universiteiten en technische opleidingen zijn ondergefinancierd en uitgehold, wat leidt tot een tekort aan goed opgeleide professionals in de techniek, wetenschap en het onderwijs. Massale emigratie van wetenschappers en studenten versnelt deze negatieve trend alleen maar.
Migratie als pleister op een open wond
Om het personeelstekort te compenseren, probeert het Kremlin migranten aan te trekken. Maar hun lage opleidingsniveau en beperkte bereidheid om te integreren veroorzaken sociale spanningen – en geen structurele oplossing. Integendeel, de situatie lijkt verder te verslechteren.
Geen toegang meer tot zorg en onderwijs
Goede gezondheidszorg en onderwijs zijn in Rusland steeds meer een luxeartikel. Ze zijn weliswaar beschikbaar, maar vaak alleen tegen betaling – iets wat voor het grootste deel van de bevolking simpelweg onbetaalbaar is.
De geopolitieke val van Rusland
Rusland heeft zijn status als supermacht grotendeels verloren. Het verloor invloed op een groot deel van de voormalige Sovjetlanden, waaronder Oekraïne, Georgië en Moldavië. De poging om deze invloed te herstellen via imperialistische oorlogen, zoals die tegen Oekraïne, heeft alleen maar geleid tot grotere isolatie. Ploegen zoals Poetin spraken al vroeg over het herstellen van het oude machtsevenwicht van vóór de Koude Oorlog, maar de realiteit wijst in de tegenovergestelde richting.
Een oorlog met desastreuze gevolgen
De militaire mislukkingen en de daaropvolgende sancties hebben Rusland hard geraakt. De toegang tot Westerse technologie, diensten, markten en kapitaal is afgesneden. Hierdoor raakt het vertrouwen van burgers in de overheid steeds verder onder druk. Volgens peilingen van het Levada Centrum blijkt slechts 20–30% van de bevolking werkelijk vertrouwen te hebben in de staat; de rest toont enkel formele loyaliteit.
Corruptie als fundament van de macht
Corruptie is een structureel probleem in Rusland, diep verankerd van lokale overheden tot aan het Kremlin. Hoger geplaatsten verrijken zich via smeergeld, verduistering van publieke middelen en schimmige aanbestedingen. De zogenaamde antiverklaring tegen corruptie is vooral een politiek instrument geworden om tegenstanders uit te schakelen, en zelden bedoeld voor echte hervorming.
Gebrek aan democratie voedt apathie
Wat Russen nog meer frustreert, is het ontbreken van onafhankelijke rechtspraak, vrije media en eerlijke politieke competitie. Dit voedt de groeiende apathie en cynisme onder de bevolking. De vraag rijst: wat vieren we eigenlijk op 12 juni?
Een dag zonder feest
Voor veel Russen is de Dag van Rusland geen feestdag, maar een herinnering aan wat had kunnen zijn. Het Kremlin is er niet in geslaagd om zelfs maar het minimale levensniveau uit de Sovjettijd te evenaren. In plaats daarvan zoekt men erkenning via militaire agressie – met rampzalige gevolgen. Elke nieuwe oorlog verergert de binnenlandse crisis en vergroot het isolement.
Een uitweg lijkt voorlopig niet in zicht.
