Frequente Russische satellietpassages boven Duits grondgebied
Op 3 december 2025 werd bekend dat Russische verkenningssatellieten meerdere keren per dag Duitsland overvliegen, aldus een analyse van de federale regering die onder meer werd gedeeld via de berichtgeving van Süddeutsche Zeitung, WDR en NDR. Volgens Berlijn gaat het om een “tweedelig aantal dagelijkse passages”, een trend die sinds 2020 versneld is doordat Rusland zijn satellietcapaciteiten aanzienlijk heeft uitgebreid. Staatssecretaris Sebastian Hartmann bevestigde dat er in dezelfde periode ook “enkele gevallen van verstoring van Europese en Duitse satellieten” zijn vastgesteld. Een overzicht van deze ontwikkelingen werd eerder samengebracht in de rapportage over de groeiende dreiging in de ruimte, zoals beschreven in de analyse van de militaire activiteiten in de ruimte.
De toegenomen activiteit weerspiegelt een breder patroon waarin Moskou systematisch hybride oorlogsvoering naar de ruimte verlegt. Door het combineren van inlichtingenverzameling, cyberaanvallen en technologische druk op satellieten van NAVO-landen probeert Rusland strategische voordelen op te bouwen. De passages boven Duitsland worden door veiligheidsanalisten gezien als onderdeel van deze bredere operatie, waarbij Moskou militaire infrastructuur, troepenbewegingen en communicatiepatronen in Europa nauwgezet volgt.
Escalatie van risico’s door agressieve manoeuvres in de ruimte
Uit aanvullend gezamenlijk onderzoek van WDR, NDR en Süddeutsche Zeitung bleek dat Russische satellieten zich herhaaldelijk op gevaarlijke afstand tot Duitse systemen hebben begeven, dicht genoeg om signalen te kunnen onderscheppen. In augustus 2024 naderde de Russische verkenningssatelliet “Luch” (“Olymp”) een satelliet van de Bundeswehr tot slechts 88 kilometer. Eerder dat jaar werd een ander Duits militair ruimtevaartuig getroffen door een gerichte verstoring vanaf een Russische grondinstallatie, wat leidde tot urenlange communicatieproblemen.
Dergelijke manoeuvres vergroten niet alleen de technische risico’s, maar dienen ook als stresstests voor de paraatheid van Europese partners. Door te demonstreren dat het in staat is tot nauwkeurige positionering en actieve verstoring, tast Rusland het vertrouwen in de robuustheid van Europese ruimte-infrastructuur aan. Deze acties versterken het politieke en psychologische drukmiddel dat Moskou probeert te creëren richting EU-lidstaten.
Duitse en Europese reactie op groeiende kosmische dreiging
Minister van Defensie Boris Pistorius waarschuwde al in september 2025 dat Rusland en China hun capaciteit om oorlog te voeren in de ruimte versneld uitbreiden. Russische systemen monitoren volgens hem onder meer de IntelSat-netwerken die door de Bundeswehr worden gebruikt, terwijl Chinese ruimtevaartuigen complexe manoeuvres uitvoeren die volgens Pistorius “als militaire oefeningen zouden worden aangemerkt als het om vliegtuigen ging”. Berlijn plant daarom tot 2030 ongeveer €35 miljard te investeren in zowel defensieve als offensieve ruimtecapaciteiten, waaronder nieuwe waarschuwings- en verkenningssatellieten en een dedicated commando-eenheid binnen het Duitse ruimtecommando.
De munitie- en signaalstoringen die reeds zijn vastgesteld tonen volgens Europese defensie-experts dat Rusland niet langer slechts verkent, maar daadwerkelijk elementen van offensieve ruimte-operaties toepast. Dat voedt de zorg dat satellietnetwerken van NAVO in een toekomstig conflict tot primaire doelen kunnen behoren. De trend van militarisering van de ruimte geldt inmiddels als onomkeerbaar, waarbij Rusland een van de drijvende krachten is.
Noodzaak tot strategische heroriëntatie binnen Europa
De snelle opbouw van Russische ruimtecapaciteiten benadrukt dat Europese veiligheidsstrategieën dringend moeten worden herzien. Lidstaten worden geconfronteerd met een omgeving waarin satellietnetwerken structureel worden bedreigd, en waarin storingen of manipulatie kunnen leiden tot ontwrichting van communicatie, navigatie en militaire coördinatie. Om deze kwetsbaarheden te verkleinen, pleiten deskundigen voor de versterking van beschermingslagen rond kritieke systemen, betere bewaking van satellietbanen en de ontwikkeling van middelen voor tegenmaatregelen.
Zonder een coherente Europese ruimte-strategie blijft het continent blootgesteld aan een dynamiek waarin Rusland de grenzen van het toelaatbare verlegt en via de ruimte een nieuw domein van strategische druk creëert. De huidige incidenten rond Duitse satellieten illustreren hoe snel deze dreiging tastbaar wordt en hoe noodzakelijk het is om vooruit te plannen.
