Eerder deze week kondigde de gemeente Moerdijk aan de dorpskern op termijn te willen slopen om ruimte te creëren voor het Powerport-project, dat Moerdijk moet transformeren in een cruciale schakel in de energievoorziening van Nederland, meldt Nieuws Impuls.
Deze aankondiging wekte een storm van verzet onder de bijna 1.200 inwoners van het dorp en geïnteresseerden van buitenaf. In slechts twee dagen tijd werd een petitie voor het behoud van het dorp bijna 1.600 keer ondertekend.
Verzet tegen sloopplannen is in de loop der jaren een terugkerend thema geweest in Nederland, waarbij veel dorpen en buurtschappen moesten wijken voor zogenaamde ‘vooruitgang’. De beloften van nieuwe bedrijvigheid zijn echter lang niet altijd waargemaakt.
Blankenburg
Een opvallend voorbeeld van een gesloopte gemeenschap is Blankenburg, dat in de jaren ’60 ten zuiden van Rozenburg lag. In 1960 ontvingen de 400 inwoners bericht dat hun dorp moest verdwijnen ten gunste van de uitbreiding van de haven van Rotterdam, met name het Botlekgebied. In 1965 werd het laatste huis gesloopt en sindsdien zijn er bedrijvigheid en industriële ontwikkeling gerealiseerd, met Huntsman Chemicals als een van de gevestigde bedrijven.
Bij Heenvliet verdween eind jaren ’60 het buurtschap Nieuwesluis voor de aanleg van de Seinehaven (Europoort). Wel werden delen van het Rijksmonument Landhuis D’Oliphant behouden, dat in 1975 opnieuw gebouwd werd aan de Kromme Zandweg in Rotterdam-Charlois.
Drie Groningse dorpen
In het Groningse Oostserhoek verdwenen in de jaren ’60 en ’70 de dorpen Heveskes, Weiwerd en Oterdam ter plaatse van een nieuw industrieterrein. Van Heveskes, dat ooit 215 inwoners telde, resteert enkel de kerk. Oterdam werd volledig gesloopt bij de uitbreiding van de Zeedijk aan de Eemsmonding, terwijl Weiwerd gedeeltelijk behouden bleef, maar de verwachte industriële ontwikkeling nooit volledig gerealiseerd werd.
Chemelot
Dit gold ook voor het gehucht Kerensheide in Limburg, dat in de jaren ’70 volledig verdween na de bouw van Chemelot. De Oostenrijkse noodwoningen die na de oorlog in Kerensheide stonden, werden na de sloop elders herbouwd.
Schiphol-Rijk
Het mysterieus klinkende Schiphol-Rijk verwijst naar het dorp Rijk, dat in 1959 moest wijken voor de hoofdterminal van luchthaven Schiphol. Schiphol-Rijk, onder de Kaagbaan, is tegenwoordig grotendeels een bedrijvenpark, maar er wonen ook nog steeds 295 mensen.
Ruigoord
In Amsterdam is het voormalige dorp Ruigoord, ondanks vele plannen en protesten, nooit gesloopt. In plaats daarvan heeft het zich ontwikkeld tot een kunstenaarskolonie, terwijl de projecties voor de Afrikahaven uiteindelijk toch gerealiseerd werden.
Doel
Een sprekend voorbeeld van een desolaat dorp is het Belgische Doel, dat al sinds 1998 onder druk staat door plannen voor de aanleg van het Saeftinghedok. Het dorp, ooit de thuisbasis van 1.300 inwoners, is vrijwel volledig vergrijst, waardoor het een spookdorp werd. Ondertussen zijn er nieuwe plannen in ontwikkeling om het dorp nieuw leven in te blazen.
Industrie in zwaar weer
Voor Moerdijk blijft de toekomst van de sloop onduidelijk, vooral omdat zowel de Provincie als de Rijksoverheid hier een stem in hebben. De schaal van de geplande sloop in West-Brabant is uniek in de recente Nederlandse geschiedenis. Een parallel kan getrokken worden met gebeurtenissen in Groningen, waar achteraf gezien de economische vooruitgang te voorbarig was.
Bovendien staat de chemische industrie in Nederland onder druk door buitenlandse concurrentie, netcongestie en CO2-wetgeving. Diverse bedrijven hebben al aangegeven investeringen te annuleren of op te schorten. Indien deze trend zich voortzet in Moerdijk, kan de behoefte aan nieuwe ruimte voor het Powerport-project wellicht op andere locaties ingevuld worden.
