“De democratie wordt voor onze ogen aangevallen”, zei gouverneur Gavin Newsom van Californië gisteravond in een emotionele toespraak. De Democraat en president Trump zijn in een felle strijd verwikkeld sinds Trump besloot de Nationale Garde te mobiliseren vanwege de protesten in Los Angeles tegen het oppakken en deporteren van immigranten.
“Californië is misschien als eerste aan de beurt, maar andere staten zullen volgen”, waarschuwde Newsom.
Gisteren braken er voor de vijfde dag op rij rellen uit in de stad. “Als sommigen van ons zonder huiszoekingsbevel van straat geplukt kunnen worden, alleen gebaseerd op een vermoeden of huidskleur, is niemand van ons veilig”, zei Newsom.
Hij haalde ook fel uit naar het Congres. “Er is geen macht en tegenmacht meer. De rechtstaat maakt steeds meer plaats voor de heerschappij van Don.”
Scheiding der machten
Wat Trump doet druist inderdaad in tegen de Amerikaanse rechtstaat, zegt de Amerikaanse hoogleraar constitutioneel recht Kim Wehle van de Universiteit van Baltimore. De Amerikaanse democratie kent een scheiding van de wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht. “Trump probeert alle macht naar zich toe te trekken.”
Trump escaleert. Dit is een stap richting autoritarismeHoogleraar constitutioneel recht Kim Wehle
“Met het mobiliseren van de nationale garde gaat Trump te ver, want er is niet voldaan aan de wettelijke trigger hiervoor”, zegt Wehle. Daarvoor moeten zwaarwegende redenen zijn en het verzoek moet van de gouverneur van een staat zelf komen. Dat was nu niet het geval. De staat Californie heeft daarom aangifte gedaan tegen Trump en het ministerie van Defensie.
De demonstraties verliepen bovendien relatief vreedzaam en waren beheersbaar voor de lokale politie, zegt ze. “Het was Trump die met het sturen van de nationale garde chaos veroorzaakte. Hij escaleert. Dit is een stap richting een autoritair regime.”
Trump heeft gisteren ook honderden mariniers naar Los Angeles gestuurd. “Hij gebruikt de federale militaire autoriteit in een civiele context en dat is illegaal onder de Posse Comitatus Act.” De enige uitzondering hierop is de Oproerwet uit 1807. “Trump heeft zich hier officieel nog niet op beroepen, al zinspeelt hij er wel op.”
Trump wil dit al langer, zegt Amerikakenner Kenneth Manusama. “Los Angeles is een vingeroefening om het leger in te zetten: hoe ver kan ik gaan, hoe reageert men?” Dat ziet ook Wehle: “Hij neemt stappen om mogelijk zijn macht uit te oefenen op manieren die we nog niet hebben gezien.”
Zwijgende oppositie
“Macht en tegenmacht zijn er niet bij de Trumpregering”, zegt Manusama. “De Republikeinse meerderheid in het Congres, die Trump moet controleren, is enthousiast over zijn optreden. En de oppositie is bijzonder stil.” Het geeft volgens hem aan hoe de Democratische partij worstelt met de omgang met Trump. “Ik denk dat veel Democratische kiezers opgelucht zijn dat Newscom zich wel uitspreekt.”
Newsom wordt gezien als mogelijke kandidaat voor de volgende presidentsverkiezingen. “Hij is een van Trumps meest uitgesproken tegenstanders en wordt al door zijn achterban gehaat. Door Newsom te vernederen kan hij punten scoren”, zegt Manusama. “Ze vinden het ook logisch om Californië aan te pakken: ze hebben al de perceptie dat die staat echt een rotzooi is: slecht georganiseerd en met veel ongedocumenteerde migranten.”
Nieuwszender MSNBC meldde dat de federale immigratiedienst ICE voorbereidingen treft om ook teams te sturen naar Seattle, Chicago, Philadelphia, New York en Northern Virginia. Ook dat zijn plekken waar de Democraten in de meerderheid zijn.
Vooropgezet plan
Manusama ziet in de aankondiging een vooropgezet plan van Trump. “Met als logisch gevolg dat de aankondiging protesten gaat veroorzaken en dan de Nationale Garde weer ingezet kan worden.” Die gelegenheid zal snel aangegrepen worden, denkt de Amerikakenner. “Er hoeft maar één rel te zijn, één auto in brand te staan en ze zullen het aangrijpen.”
Ook de lokale handhaving worstelt hiermee. Zo zei een politiechef in Seattle dat hij niet mee wil werken aan het inperken van het demonstratierecht. Dat kan extra escalatie in de hand werken, zegt Manusama. “Als de lokale politie niet optreedt, krijg je een directe confrontatie tussen demonstranten en ICE, en vervolgens ook tussen demonstranten en de Nationale Garde.”
Newsom heeft de rechter gevraagd het militaire optreden in Los Angeles een halt toe te roepen. “Ik denk dat de rechter huiverig is om in deze politieke kwestie te stappen”, zegt Manusama. Als de rechter Trumps optreden veroordeelt, zal de regering de nationale garde en mariniers moeten terughalen. “Maar het is moeilijk voor te stellen dat de regering dan inbindt”, zegt Manusama.
Trump lijkt nog verder te willen gaan. Hij kondigde aan dat demonstranten bij de militaire mars van komende zaterdag “met grote kracht worden aangepakt.” Hij lijkt hiermee ook op een vreedzame demonstranten te doelen.
“De boodschap die wordt uitgezonden is dat het gevaarlijk is om de straat op te gaan, dus om de rechten van het eerste amendement uit te oefenen”, zegt Wehle.
