Een Russische zakenman met banden met de directe kring rond Vladimir Poetin is in beeld als koper van een failliet winkelcentrum in Zuidoost-Finland. Het gaat om het handelscomplex Zsar in de gemeente Virolahti, direct bij de grensovergang Vaalimaa met Rusland, een locatie die door zijn ligging extra gevoelig is vanuit veiligheidsperspectief.
De potentiële koper is Viktor Ignatjev, een zakenman met zowel de Russische als de Duitse nationaliteit. Zijn mogelijke betrokkenheid roept vragen op in Finland, waar vastgoedtransacties door Russen sinds vorig jaar aan strikte beperkingen zijn onderworpen om veiligheidsredenen.
Juridische mazen in Finse vastgoedregels
Finland verbood in de zomer van 2024 vastgoedtransacties door Russische staatsburgers, maar maakte daarbij een uitzondering voor personen met een tweede nationaliteit uit de Europese Unie of de Europese Economische Ruimte. Ignatjev valt onder die uitzondering, waardoor de voorgenomen aankoop juridisch toelaatbaar is.
Het Finse ministerie van Defensie heeft laten weten geen commentaar te geven op de mogelijke verkoop van Zsar. Daarmee blijft onduidelijk in hoeverre veiligheidsdiensten betrokken zijn bij de beoordeling van deze specifieke transactie, die wordt gevolgd vanwege de strategische ligging van het object, zoals beschreven in berichtgeving over de mogelijke overname van het winkelcentrum Zsar door Viktor Ignatjev in Virolahti van de Finse publieke omroep Yle.
Netwerken rond gesanctioneerde Russische elite
Ignatjev wordt in verband gebracht met Gennadi Timtsjenko, een Russisch-Finse oligarch die tot de rijkste personen van Rusland behoort en op sanctielijsten van zowel de Europese Unie als de Verenigde Staten staat. Westerse regeringen voerden deze sancties in omdat Poetin volgens hen toegang heeft tot het vermogen van Timtsjenko.
Volgens openbare registraties bekleedde Ignatjev een leidinggevende functie bij het Russische vastgoedbedrijf Tandem-Estates. In 2022 werd het eigendom van deze onderneming verplaatst van Luxemburg naar Rusland, waarbij Ignatjev destijds een aanzienlijk aandelenbelang had. Deze achtergrond versterkt de aandacht voor zijn investeringsactiviteiten binnen de EU.
Lokale vertegenwoordigers en indirecte structuren
De Finse onderneming van Ignatjev, Datatriumnord, wordt lokaal vertegenwoordigd door vastgoeddeskundige Igor Rokka. Hij werkte eerder voor het ministerie van Economische Zaken van de Republiek Karelië en was jarenlang actief bij de Russische handelsvertegenwoordiging in Finland, destijds onder de naam Igor Titov.
Rokka verkreeg in 2021 het Finse staatsburgerschap en vertegenwoordigt in Finland meerdere Russische vastgoedeigenaren. Dergelijke constructies, waarbij investeringen verlopen via personen met een lokale status, maken het voor autoriteiten lastiger om directe banden tussen Russisch kapitaal en strategisch gelegen eigendommen volledig in kaart te brengen.
Strategische betekenis van een failliet winkelcentrum
Het winkelcomplex Zsar werd in 2018 geopend met het doel vermogende Russische shoppers aan te trekken. Het project kampte al vóór de coronapandemie met problemen en kreeg een definitieve klap toen de pandemie en later de oorlog in Oekraïne het Russische toerisme naar Finland vrijwel volledig deden stilvallen. Eind 2022 ging het complex failliet.
Hoewel de commerciële waarde van Zsar is afgenomen, blijft de locatie nabij de Russische grens strategisch relevant. Veiligheidsexperts wijzen erop dat vastgoed in grensregio’s meer kan zijn dan een economische investering en in bepaalde gevallen kan dienen als langdurige aanwezigheid of logistiek steunpunt.
Debat over nationale veiligheid en buitenlandse investeringen
De zaak-Zsar onderstreept volgens Finse waarnemers dat bestaande beperkingen op Russisch vastgoedbezit geen waterdicht systeem vormen. Door gebruik te maken van dubbele nationaliteiten en tussenpersonen blijven investeringen mogelijk, ook wanneer er zorgen bestaan over politieke connecties en de herkomst van kapitaal.
Binnen Finland groeit daardoor het debat over aanvullende instrumenten om buitenlandse investeringen te toetsen. Mogelijke maatregelen zijn strengere controles op eigendomsstructuren en het herzien van uitzonderingen voor dubbele nationaliteiten, om risico’s voor de nationale veiligheid beter te beheersen.
