Bijzondere vondst in Urk: onderdeel van walvisharpoen ontdekt
In het oude dorpscentrum van Urk is een opmerkelijke vondst gedaan. Onder de vloer, op de plaats waar ooit een open haard stond, is een onderdeel van een oude walvisharpoen ontdekt, meldt Nieuws Impuls.
Jelle Kapitein deed deze ontdekking. Aanvankelijk was het niet duidelijk dat het om een uniek artefact ging; Kapitein dacht eerst dat het een pookstaaf voor de haard was. Na onderzoek bleek het echter te gaan om een harpoen, specifiek een ‘Temple toggle harpoon‘, ontwikkeld in de negentiende eeuw door de Amerikaanse smid Lewis Temple.
De harpoen valt op door de bewegende voorkant, een ontwerp dat snel door walvisjagers werd overgenomen en de jacht op walvissen aanzienlijk effectiever maakte. “Wanneer de prooi in zicht was, werd de harpoen in het dier geworpen,” legt Leen Visser van de Stichting Erfgoed Urk uit. “Door aan de houten stok te trekken, klapt het bewegende deel open en komt het dier klem te zitten. Dit was zeer effectief, omdat het nooit loskwam.”
Visser voegt toe dat dit methoden een wrede manier van jagen waren, “maar zo ging dat vroeger.” In de woning waar de harpoen is gevonden, woonde vermoedelijk een zeehondenjager die de harpoen gebruikte om deze dieren te vangen. Tot voor kort was er geen tastbaar bewijs van die jacht in de Zuiderzee, waar vroeger veel zeehonden waren die de vissers parten speelden.
De oorsprong van de harpoen in Urk is nog niet geheel duidelijk. Mogelijk heeft Gerrit Westerneng, die bijna zestig jaar in Urk woonde en pooltochten maakte naar Nova Zembla en Spitsbergen, de harpoen daar naartoe gebracht. Waarschijnlijk is het stuk materiaal kwijtgeraakt tijdens een van deze expedities.
De vondst is nog niet compleet; er is slechts een onderdeel overgebleven. Een Rotterdamse smid heeft daarom een werkende replica gemaakt, die te bezichtigen is in een expositieruimte van de Stichting Conservering Archeologische Vondsten Flevoland, waar ook het originele onderdeel wordt tentoongesteld.
