“Ik heb afgelopen vrijdag al 2 uur in de file gestaan omdat m’n vrouw naar Schiphol moest en ben nu as vrijdag weer de sjaak. NS, kappen nou.” Het is een van de reacties van mensen die afhankelijk zijn van de trein. En alle stakingen uit de afgelopen week nu wel genoeg vinden.
Vandaag rijden er namelijk opnieuw op veel plekken in het land geen treinen. In Groningen, Friesland, Drenthe, Overijssel, Flevoland, Zeeland, Noord-Brabant, Limburg en een deel van Gelderland rijden geen intercity’s en sprinters van NS. Het is de derde stakingsdag in acht dagen tijd.
Sommige reizigers vragen zich af of NS-medewerkers niet al genoeg verdienen. In 2022 werd na acties al een loonstijging van 9,25 procent afgesproken. Zijn de nieuwe eisen van de vakbonden dus nog wel redelijk?
Vooropgesteld, het salaris van een machinist of conducteur is niet laag in vergelijking met wat de rest van Nederland verdient. Maar dan moet je wel al een behoorlijk aantal jaren in dienst zijn. “Sommigen werken zelfs voor slechts 16 euro per uur als ze net beginnen. Dat is echt geen vetpot”, benadrukt een woordvoerder van vakbond FNV.
Het is fysiek zwaar en ze hebben te maken met veel geweld.Vakbond FNV over NS-medewerkers
De bond stelt dat bij NS een grote groep medewerkers uit jonge conducteurs bestaat. Een starter verdient tussen de 2532 en 2960 euro bruto per maand. Dat kan oplopen naar ruim 3800 euro. Dat is nodig, vindt FNV: “Het is fysiek zwaar en ze hebben te maken met veel geweld.”
Daar komt een toeslag bovenop van doorgaans een paar honderd euro per maand voor onregelmatig werken plus een eindejaarsuitkering van 3 procent.
Hoger op de ladder
Naarmate je stijgt op de salarisladder, komt je NS-loon in de richting of voorbij het bruto modaal jaarinkomen van 46.500 euro.
Volgens NS werken de meeste personeelsleden doorgaans lang bij het bedrijf en zit 30 tot 40 procent in de bovenste salaristrede. NS was de afgelopen jaren naarstig op zoek naar nieuwe conducteurs en machinisten. Twee jaar geleden moest zelfs kantoorpersoneel bijspringen op de trein.
Een blik op de afgelopen acht jaar leert dat daarin het salaris voor sommige NS-medewerkers met 28 procent is gestegen en dat voor andere met 34 procent. Dat is niet uitzonderlijk, want de gemiddelde loonstijging in Nederland was 33 procent.
In die acht jaar stegen de prijzen met ruim 29 procent. Dus NS-medewerkers hielden in hun portemonnee nauwelijks meer over.
Meer koopkracht
En dat is ook het voornaamste punt van de vakbonden. De koopkracht moet de komende jaren omhoog en daarom eist FNV Spoor nu 7 procent meer loon.
Dat komt voor een startende conducteur neer op een kleine 200 euro per maand. Daar blijft het niet bij, want ook volgend jaar moet er van de bond 7 procent bij. Ook willen ze dat meer NS-medewerkers eerder kunnen stoppen met werken
De NS biedt bijna 6 procent meer loon over drie jaar, oftewel zo’n 2 procent per jaar. Dat zou niet genoeg zijn om de inflatie bij te houden, want die komt dit jaar volgens ramingen uit op 3,2 procent.
Een loonstijging van 2 procent is ook aanmerkelijk lager dan de bijna 4 procent die dit jaar gemiddeld in cao’s wordt afgesproken.
Duurder kaartje
Een andere factor: NS staat er financieel niet goed voor. De afgelopen twee jaar leed het bedrijf een verlies van 575 miljoen.
Ieder jaar is het bedrijf 1,7 miljard kwijt aan personeel, dat is in vier jaar tijd flink gestegen, met ruim een derde. Van het bedrag gaat 1,2 miljard puur naar salarissen, het andere deel gaat bijvoorbeeld op aan de inhuur van extern personeel.
De druk om de treinkaartjes te verhogen is hoog. Dit jaar stegen de prijzen met 6 procent en een nieuwe stevige verhoging volgend jaar is niet uitgesloten. Eerdere plannen om de prijs van de treinkaartjes flink te verhogen, mede om de hogere lonen te betalen, werden nog voorkomen omdat het kabinet extra belastinggeld uittrok.
