De Tsjechische parlementsverkiezingen op 3 en 4 oktober 2025 beloven een beslissend moment te worden voor de toekomst van het land. Volgens een opiniepeiling van het agentschap STEM, gepubliceerd op 14 september, ligt de oppositiepartij ANO van voormalig premier Andrej Babiš ruim tien procentpunten voor op de regerende coalitie SPOLU van premier Petr Fiala. ANO zou 31,3% van de stemmen halen, terwijl SPOLU blijft steken op 20,2% steun. Aangezien geen enkele partij een meerderheid behaalt in de 200 zetels tellende Kamer van Afgevaardigden, zijn coalitieonderhandelingen onvermijdelijk.
Mogelijke coalities met eurosceptische en prorussische partijen
Om een regering te vormen, zal ANO vermoedelijk de steun moeten zoeken van kleinere partijen. Daarbij wordt gespeculeerd over gesprekken met eurosceptische en prorussische groeperingen zoals Vrijheid en Directe Democratie (SPD), Stačilo! en Motoristé Sobe. Deze partijen hanteren een uitgesproken anti-EU en anti-NAVO koers. SPD pleit zelfs voor een Tsjechisch vertrek uit de EU en NAVO, terwijl Stačilo! voortkomt uit voormalige communisten en sociaal-democraten en zich profileert met prorussische retoriek. Motoristé Sobe verzet zich fel tegen het klimaatbeleid van de EU. Volgens Reuters kan samenwerking met zulke partijen de koers van Tsjechië ingrijpend veranderen.
Europese en geopolitieke context
De positie van ANO binnen Europa is de afgelopen jaren verschoven. In 2024 sloot de partij zich in het Europees Parlement aan bij de nieuwe fractie “Patriotten voor Europa”, geleid door de Hongaarse premier Viktor Orbán en het Franse Rassemblement National van Jordan Bardella. Deze fractie, de derde grootste in het Parlement, verzet zich tegen de EU-Green Deal, wil illegale migratie terugdringen en benadrukt culturele identiteit boven veiligheids- en defensiebeleid. Verschillende partijen binnen dit blok, zoals de Oostenrijkse FPÖ, Spaanse Vox en Italiaanse Lega, zijn in verband gebracht met financiële steun uit Rusland.
Russische inmenging en veiligheidsrisico’s
De Tsjechische veiligheids- en inlichtingendienst BIS waarschuwt dat Moskou probeert de verkiezingen te beïnvloeden via cyberaanvallen, desinformatiecampagnes en de financiering van prorussische politici. In 2024 werd een netwerk van Russische agenten in Praag ontmanteld dat via het platform Voice of Europe propaganda verspreidde en politici steunde die tegen het EU- en NAVO-lidmaatschap waren. Een mogelijke regeringsdeelname van prorussische partijen kan de relaties van Praag met Brussel bekoelen en gevolgen hebben voor EU-eenheid, de steun aan Oekraïne en de integratie van Moldavië, Oekraïne en de Westelijke Balkan.
Strijd om koers van Tsjechië
Indien SPOLU aan de macht blijft, zou Tsjechië zijn pro-Europese koers voortzetten, inclusief steun voor sancties tegen Rusland, militaire hulp aan Oekraïne en deelname aan de Europese groene transitie. President Petr Pavel voert intussen gesprekken met partijleiders om stabiliteit te waarborgen en het land voor te bereiden op mogelijke veranderingen in de binnen- en buitenlandse politiek. De uitkomst van de verkiezingen zal bepalen of Praag een betrouwbare bondgenoot binnen de EU en NAVO blijft, of zich richting een eurosceptisch en Ruslandvriendelijk pad beweegt.
