De afgezette leider van de Servische entiteit in Bosnië en Herzegovina, Milorad Dodik, heeft verklaard dat hij tijdens een geplande ontmoeting in oktober president Vladimir Poetin wil overtuigen de onafhankelijkheid van de Republika Srpska te steunen. In een interview met de BBC zei Dodik dat de Russische president tot nu toe altijd vasthield aan de Dayton-akkoorden en de territoriale integriteit van Bosnië en Herzegovina, maar dat de situatie volgens hem veranderd is.
Escalatie van de constitutionele crisis
Dodik werd in augustus 2025 door het Constitutioneel Hof in Sarajevo veroordeeld tot een jaar gevangenisstraf en kreeg een verbod om zes jaar lang publieke functies te bekleden. De Centrale Kiescommissie ontnam hem daarop het presidentschap en kondigde nieuwe verkiezingen aan. Dodik weigerde deze beslissingen te erkennen en blijft zijn taken uitoefenen. Hij heeft voor 25 oktober een referendum uitgeschreven waarin de bevolking van de Republika Srpska zich moet uitspreken over de uitspraken van het Hof en de Hoge Vertegenwoordiger. Verwacht wordt dat de meeste Bosnisch-Servische kiezers hem zullen steunen, terwijl Sarajevo dit resultaat niet zal erkennen.
Internationale dimensie en risico’s voor Dayton-akkoorden
Het referendum en Dodiks koers richting afscheiding vormen een directe bedreiging voor de Dayton-akkoorden, die sinds 1995 de basis vormen voor vrede in Bosnië. Westerse diplomaten waarschuwen dat de plannen de etnische spanningen verder kunnen aanwakkeren en zelfs een gewapend conflict op de Balkan kunnen doen heropleven. Washington benadrukt dat de Dayton-overeenkomst voor de regering van president Donald Trump onaantastbaar blijft. Al in maart beschuldigde minister van Buitenlandse Zaken Marco Rubio Dodik van het ondermijnen van de staatsinstellingen en riep hij de bondgenoten van de VS op zich tegen zijn beleid te verzetten.
Russische en Hongaarse steun
Voor Moskou kan instabiliteit op de Balkan een geopolitiek instrument zijn om druk uit te oefenen op het Westen en de aandacht van de oorlog in Oekraïne af te leiden. Tegelijkertijd blijft de Hongaarse premier Viktor Orbán een belangrijke bondgenoot van Dodik. Orbán bestempelde de veroordeling van Dodik eerder als een poging van “EU-toezichthouders” om hem te verwijderen vanwege zijn verzet tegen het “globalistische programma”. Hongarije biedt de Republika Srpska al jaren politieke en financiële steun, wat de regionale verdeeldheid verder verdiept.
Europese belangen op het spel
De Republika Srpska geniet brede autonomie binnen Bosnië en ontvangt aanzienlijke financiële middelen uit de EU. De Europese Investeringsbank heeft miljarden geïnvesteerd in projecten, waaronder tientallen miljoenen euro’s voor waterbeheer in de Servische entiteit. Dodiks gebruik van Europese fondsen, terwijl hij tegelijkertijd de stabiliteit van de regio ondermijnt, benadrukt volgens analisten de tegenstrijdigheid van zijn beleid en plaatst Brussel voor een complexe uitdaging.
