“Verschroeiende hittegolf”, “oranje waarschuwing”, “leven in een openluchtoven” kopten Franse kranten afgelopen weekend. De temperaturen in een groot deel van Frankrijk bereikten een bijzonder vroege piek, een paar dagen achter elkaar. In zestien departementen gold code oranje vanwege extreme hitte.
Dit weekend begon de zomer officieel, en in Frankrijk werd meteen de eerste hittegolf van het jaar genoteerd. Er werden temperaturen gemeten tot aan 39 graden. En dat is vroeg.
De Franse hittegolf volgt bovendien op een opmerkelijk droog voorjaar. Zo was de maand mei in het noordwesten van Europa de droogste sinds recordjaar 1976, maakte de Europese klimaatdienst eerder bekend.
Waterstress
De Franse nationale weerdienst Méteo France stelt nu dan ook een groot tekort aan neerslag vast, vooral in de noordelijke helft van het land. “Deze hittegolf verergert de droogte, die inmiddels wijdverspreid is. De vegetatie is verzwakt. De waterstress voor planten loopt dit jaar in veel gebieden voor op vorig jaar.”
Méteo France ziet dat hittegolven steeds vaker voorkomen en ook de periode waarbinnen hittegolven voorkomen rekt steeds verder op. De vroegste, net iets eerder dan die van afgelopen weekend, was die van juni 2022; in september 2023 kwam er opmerkelijk laat nog een hittegolf.
Wat is een hittegolf?
Per land zijn er verschillende definities van een hittegolf. In Nederland moet het vijf dagen achter elkaar 25 graden of meer zijn, en op drie daarvan 30 graden of meer. In België geldt hetzelfde.
Denemarken maakt een andere rekensom, waarbij het in minimaal de helft van het land gedurende drie dagen boven de 28 graden moet zijn. In Duitsland is er geen vaste definitie, maar meestal spreekt men daar na vijf dagen van 30 graden of meer van een hittegolf.
Zuidelijker in Europa hanteert men meestal geen absolute waarden voor het stempel hittegolf, maar gaat men uit van temperaturen die hoger zijn dan normaal. Zo wordt in Spanje de temperatuur vergeleken met het langjarig gemiddelde per plaats, dat drie dagen achtereen flink moet worden overschreden.
Ook Frankrijk vergelijkt met de gemiddelde temperatuur, al variëren de precieze definities per departement. Een ander verschil is dat hier ook een minimumtemperatuur van 20 graden in de nacht wordt meegenomen.
Net als bij ons is het vandaag in Frankrijk op de meeste plekken weer wat afgekoeld. Maar later in de week wordt in het zuiden opnieuw extreme hitte verwacht.
Nederland
In Nederland was het warme weer van de afgelopen dagen nog niet ‘genoeg’ om aan de hittegolfeisen te voldoen. Wel namen evenementen dit weekend allerlei hittemaatregelen. En ook hier hebben we een bijzonder droog voorjaar achter de rug.
In de grafiek van het neerslagtekort, die bijgehouden wordt door het KNMI, tikken we vandaag de lijn van recordjaar 1976 aan. In het westen van het land is het neerslagtekort het grootst. De verwachting is dat dat tekort de komende dagen iets minder wordt.
Spanje
Ook Spanje heeft de eerste hittegolf van het jaar al achter de rug. Wat daar opvalt, is dat er deze maand al zeven keer een temperatuur boven de 40 graden is gemeten. Verwacht wordt dat er snel nog meer van die dagen volgen. Tot enkele decennia geleden kwam dat in juni niet voor.
De maand juni is normaliter de meest gematigde van alle zomermaanden. Een natte bodem kan bovendien de warmte nog wat temperen. De grootste hitte komt meestal voor tussen half juli en half augustus.
Door klimaatverandering vaker (extreme) hitte
De afgelopen twee eeuwen is de mens steeds meer broeikasgassen gaan uitstoten. Bij met name de productie van energie komen veel broeikasgassen vrij door het gebruik van fossiele brandstoffen. Daardoor is de gemiddelde temperatuur wereldwijd toegenomen: in een eeuw gemiddeld met ruim 1,3 graden. Door die hogere temperaturen komt hitte dus vaker voor. Onderzoek laat zien dat warme periodes warmer worden en droge periodes droger.
