Evaluatie van het huidig kabinet: Een gemiste kans voor woningbouw
In de afwachting van een nieuw kabinet, biedt de huidige stilte de gelegenheid om een evaluatie te maken van het beleid op het gebied van wonen en volkshuisvesting. Het regeerakkoord bevatte talrijke ambities, maar weinige nieuwe initiatieven. De beleidsdoelstellingen voor woningbouw blijven grotendeels onveranderd. Mona Keizer ontving een gedegen basis en kon voortbouwen op de erfenis van haar voorganger, Hugo de Jonge, meldt Nieuws Impuls.
Het is moeilijk te beoordelen of het kabinet daadwerkelijk heeft bijgedragen aan de versnelling van de woningbouw met als doel 100.000 nieuwe woningen te realiseren. Onlangs meldde het Financieele Dagblad dat de woningbouw in de zeventien grote bouwlocaties achterblijft. Gemeenten hebben tot 2030 subsidie ontvangen voor de bouw van 288.000 woningen, waarvan slechts 6% is gerealiseerd en 15% in de bouwfase. De toekomstige verwachtingen zijn somber. De Landelijke Monitor toont voor de totale nieuwbouw een iets positiever beeld aan. Van de 936.370 nieuwbouwwoningen die zijn afgesproken in de Woondeals voor 2022–2030, is na drie jaar 28% gerealiseerd en ligt 21% in de bouw- of vergunningfase. Er is een dringende noodzaak voor versnelling, waar voorstellen van de adviesgroep STOER een belangrijke rol in zouden moeten spelen.
Een opmerkelijke beslissing was de introductie van de Realisatiestimulans, zoals vermeld in het IBO-rapport ‘Op grond kun je bouwen’. Vanaf 2026 ontvangen gemeenten € 7.000 voor elke betaalbare woning waarvan de bouw is gestart. De kritiek op de Woningbouwimpuls was dat het onduidelijk bleef of deze bijdrage zou leiden tot meer woningen of een versnelde bouw. Dit nieuwe beleid biedt vergelijkbare gunsten maar zonder concrete afspraken over noodzaak of voortgang, wat niet bijdraagt aan de gewenste versnelling.
Een aanzienlijke tekortkoming van het kabinet was de beslissing om in de Voorjaarnota tot een dubbele huurbevriezing over te gaan. Dit gebeurde zo impulsief dat zelfs het ministerie van VRO ongewoon actief was om deze maatregel te rectificeren, wat mede dankzij een vernietigend advies van de Raad van State is gelukt. De ‘boodschappenbonus’, waar de PVV waarde aan hechtte, is in het water gevallen en droeg bij aan het vertrek van de PVV uit het kabinet.
Dit jaar stonden de regionale Woondeals op de agenda voor herziening, maar door de onrust over de huurbevriezing is daar weinig van terechtgekomen. De Woondeals hadden geactualiseerd moeten worden en afgestemd op de herijkte Nationale prestatieafspraken met de corporatiesector, maar dat is niet gebeurd. Het gebrek aan afstemming tussen de verouderde Woondeals en de afspraken met woningcorporaties vormt een significante belemmering voor de coördinatie van woningbouwambities.
Concluderend kan gesteld worden dat, hoewel de ambities van het kabinet hoog waren, de uitkomst vooral is geweest dat men op de winkel heeft gepast. In deze turbulente tijden had dit aanzienlijk beter gekund.
Johan Conijn is directeur bij Finance Ideas en emeritus-hoogleraar woningmarkt van de Universiteit van Amsterdam
Gepubliceerd in PropertyNL Magazine nr. 9, 26 september 2025
