De NAVO-defensieministers die bijeenzijn in Brussel zijn het nagenoeg eens over verhoging van hun defensiebudgetten naar 5 procent van hun bruto binnenlands product (bbp). Na de ochtendsessie zei de Amerikaanse minister Hegseth dat hij er alle vertrouwen in heeft dat de 32 lidstaten daar groen licht voor geven op de top later deze maand in Den Haag.
De NAVO-norm voor defensie-uitgaven is nu nog 2 procent van het bbp, maar een aantal lidstaten voldoet daar niet aan. De 5-procentnorm zal mogelijk in 2032 moeten worden gehaald. Hoe de lidstaten daarnaartoe mogen groeien, geleidelijk aan of eerst langzaam en dan snel, is nog niet bekend.
Bemoedigd
“Ik ben bemoedigd door wat ik gehoord heb”, zei Hegseth na afloop van de ochtendsessie. “De landen willen ver over de 2 procent gaan en we zijn heel dicht, bijna unaniem, bij een toezegging van 5 procent.”
In ieder geval Spanje sputtert tegen. Dat gaf vorig jaar slechts 1,3 procent van zijn bbp uit aan defensie. De Spaanse regering wil dat stapsgewijs verhogen naar 2 procent in 2029. “Wij denken dat dit genoeg is om aan de verplichtingen te voldoen”, zei defensieminister Robles. Maar de Spaanse regering zal op de top in Den Haag een verhoging naar 5 procent als doel niet blokkeren, zei ze.
Overeenstemming dat de norm omhoog moet, is er al langer. De oorlog in Oekraïne laat volgens de lidstaten zien dat Rusland niet te vertrouwen is. Een grotere en beter uitgeruste NAVO-troepenmacht moet Rusland afhouden van eventuele plannen voor aanvallen op andere landen.
NAVO-correspondent Kysia Hekster:
“Nog niet alles is in kannen en kruiken. De Spaanse minister van Defensie zegt dat wat haar betreft 2 procent defensie-uitgaven wel genoeg is, en dat haar land niet kan voldoen aan de 5 procent die Trump eist.
Ook de discussie over het tempo waarin de defensie-uitgaven moeten stijgen is nog niet beslecht. De NAVO-landen die aan Rusland grenzen willen dat de norm zo snel mogelijk naar 5 procent gaat, nog vóór 2032, het jaartal dat je nu het meest langs hoort komen. Maar andere landen vinden dat juist te snel en zeggen dat ze dat niet redden. Er is voor Mark Rutte dus nog het nodige masseerwerk te doen, want uiteindelijk moeten alle landen ja zeggen tegen de nieuwe plannen.
Waarschijnlijk morgen of begin volgende week brengt Rutte naar buiten wie hij heeft uitgenodigd en hoe het programma van de top in Den Haag eruit komt te zien. Daar wordt met spanning naar uitgekeken, omdat lang onduidelijk bleef of de Oekraïense president Zelensky welkom is. Ook komt dan meer duidelijkheid of de top inderdaad maar uit één bijeenkomst van regeringsleiders en staatshoofden bestaat, twee minder dan vorig jaar in Washington. Een korte top verkleint de kans op gedoe met de Amerikaanse president Trump, is daar het idee achter.
Volgende week woensdag praten de 32 NAVO-ambassadeurs ook voor het eerst over de concept-conclusies die in Den Haag getrokken moeten worden. Daar wordt nog de nodige discussie over verwacht. De druk neemt toe, over minder dan drie weken is het echt zover. Dan begint de Haagse top waarvan Rutte hoopt dat hij de geschiedenisboeken in zal gaan als de historische mijlpaal waarbij de Europese NAVO-landen eindelijk harde toezeggingen deden dat ze zelf verantwoordelijk zijn voor hun eigen veiligheid, zoals Trump al tijden eist.”
Dat de defensie-uitgaven zo hard omhooggaan is de wens van president Trump. Hij is het zat dat andere lidstaten de 2 procent niet eens halen en dat de VS het leeuwendeel van de NAVO-uitgaven voor zijn rekening neemt, terwijl die uitgaven in de eerste plaats bedoeld zijn voor de verdediging van Europese lidstaten tegen Rusland.
Hegseth onderstreepte Trumps standpunt vandaag nog eens: “We staan naast onze bondgenoten maar onze boodschap blijft helder. Het is afschrikking en vrede door samen sterk te staan, maar het kan geen afhankelijkheid worden.”
NAVO-chef Rutte heeft ondertussen wel de scherpe kantjes van die 5 procent af kunnen halen: 3,5 procent van het bbp moet naar defensie-uitgaven gaan en 1,5 procent naar uitgaven die zowel een militair als niet-militair doel hebben, zoals de verbetering en aanleg van wegen en bruggen.
