Een rechtbank in Amsterdam heeft Meta opgedragen om binnen twee weken de tijdlijnfunctionaliteit van Facebook en Instagram aan te passen, zodat gebruikers de optie krijgen om een tijdlijn zonder algoritme te kiezen. Dit volgt op een rechtszaak aangespannen door de burgerrechtenorganisatie Bits of Freedom, die stelt dat Meta gebruikers geen echte keuze biedt. De beslissing van de rechter komt op een moment dat de verkiezingen in Nederland op 29 oktober voor de deur staan, meldt Nieuws Impuls.
De zaak draait om het algoritmische systeem dat bepaalt welke berichten in welke volgorde aan gebruikers worden getoond. Hoewel zowel Facebook als Instagram de mogelijkheid hebben om zonder algoritme te browsen, is deze optie moeilijk te vinden en wordt de keuze niet onthouden zodra de app wordt gesloten. Volgens Bits of Freedom betekent dit dat gebruikers feitelijk geen keuze hebben.
Geen echte keuze
Advocaten van Meta voerden tijdens de zitting aan dat gebruikers een keuze hebben en dat het bedrijf niet verplicht is om die keuze te onthouden. De rechter wees deze argumenten echter van de hand en benadrukte dat het niet onthouden van deze keuze in strijd is met de doelen van de Europese regelgeving, die gebruikers autonomie en controle over hun informatiebeleving moet bieden.
Volgens de uitspraak maakt Meta daarmee inbreuk op de vrijheid van informatievoorziening, een fundamenteel onderdeel van de vrijheid van meningsuiting en essentieel voor een democratische samenleving.
Flinke dwangsom
De rechter heeft Meta opgedragen om de aanpassingen binnen twee weken door te voeren. Als het bedrijf hier niet aan voldoet, kan het een dwangsom van 100.000 euro per dag opgelegd krijgen, met een maximum van 5 miljoen euro.
Meta reageerde met onvrede over de uitspraak en kondigde aan in hoger beroep te gaan. “We zijn fundamenteel oneens met deze uitspraak,” aldus een woordvoerder. “We hebben aanzienlijke wijzigingen doorgevoerd om te voldoen aan de Digital Services Act (DSA). Het is de Europese Commissie die deze kwestie zou moeten beoordelen, niet via rechtszaken in afzonderlijke lidstaten.”
Bits of Freedom sprak van een overwinning, maar uitte ook zijn frustratie over de noodzaak van juridische stappen om naleving van de wet te afdwingen. “We zijn blij dat de rechter nu duidelijk maakt dat Meta de keuze van de gebruiker moet respecteren,” zei Maartje Knaap, woordvoerder van de organisatie.
‘Risico voor onze democratie’
De rechtszaak werd aangespannen in de aanloop naar de verkiezingen, met de stelling dat de algoritmes van Meta een risico voor de democratie vormen. Bits of Freedom betoogt dat deze algoritmes de mogelijkheid hebben om gebruikers te beïnvloeden en hen steeds extremere informatie aan te bieden om hun aandacht langer vast te houden.
Daarnaast maakt Meta gebruik van gebruikersdata om hun AI-systemen verder te ontwikkelen.
