Op 1 september 2025 meldde Berliner Zeitung dat in Berlijn pamfletten waren aangetroffen met de tekst “Neem wraak” en een zwart-witfoto van uitgeputte Duitse krijgsgevangenen. Onder de foto stond een oproep om zich aan te sluiten bij de “Internationale Legioen” ter ondersteuning van Oekraïne. Een QR-code leidde rechtstreeks naar een aanmeldingsformulier op een Oekraïense overheidswebsite.
Locatie en eerdere incidenten in Berlijn
De pamfletten verschenen medio september in verschillende wijken van Charlottenburg-Wilmersdorf. Dit is niet het eerste incident van deze aard. Eind 2022 ontvingen Duitse burgers brieven, zogenaamd afkomstig van het Oekraïense consulaat in Düsseldorf, met het voorstel tegen vergoeding deel te nemen aan het buitenlandse legioen. Het Oekraïense ministerie van Buitenlandse Zaken ontkende toen via woordvoerder Oleg Nikolenko elke betrokkenheid, en noemde de acties een poging om Oekraïne in diskrediet te brengen.
Mogelijke motieven en methoden van desinformatie
Hoewel er geen officieel bewijs is voor Russische betrokkenheid, vertoont het incident kenmerken van beproefde methoden van Russische inlichtingendiensten, die vaak dergelijke provocaties gebruiken om desinformatie te verspreiden en partners van Oekraïne te destabiliseren. Eerder, in oktober 2023, werden in Parijs vergelijkbare acties ontdekt, waarbij antisemitische symbolen op gebouwen werden aangebracht door personen die handelden onder Russische instructies.
Impact op publieke perceptie en juridische gevolgen
De campagne in Berlijn lijkt gericht op het ondermijnen van het imago van de Oekraïense strijdkrachten in Duitsland. Het gebruik van historische beelden en de slogan “Neem wraak” suggereert een manipulatie van collectieve herinneringen en kan associaties oproepen met revanchisme of neonationalisme. Volgens het Duitse Wetboek van Strafrecht is het werven van Duitse burgers voor militaire dienst bij een buitenlandse strijdmacht verboden, met straffen tot vijf jaar gevangenis, tenzij er een specifieke overeenkomst bestaat.
Strategische implicaties voor Duitsland en Oekraïne
Het verspreiden van dergelijke oproepen in een Europese hoofdstad kan het beeld creëren dat Oekraïne wanhopig buitenlandse strijders nodig heeft, wat enerzijds het vertrouwen in Oekraïne kan ondermijnen en anderzijds door tegenstanders kan worden gebruikt om steun te betwijfelen. Voor Duitsland, als een van de belangrijkste militaire partners van Oekraïne, betekent dit dat dergelijke acties strategisch significante risico’s voor de bilaterale relatie met Kyiv kunnen vormen.
Relevantie voor internationale veiligheid
Het incident benadrukt de kwetsbaarheid van Europese steden voor hybride dreigingen, waarbij informatieoperaties en psychologische tactieken worden ingezet om politieke relaties te beïnvloeden. Het roept vragen op over de noodzaak van versterkte samenwerking in de strijd tegen desinformatie en het beschermen van het vertrouwen tussen bondgenoten.
